Bộ GTVT vừa có Công văn số 4950/BGTVT-QLXD trả lời chất vấn đại biểu Quốc hội Nguyễn Công Long, Đoàn Đại biểu tỉnh Đồng Nai đối với Dự án ĐSĐT tuyến Nhổn - ga Hà Nội. 

Theo Bộ GTVT, dự án đường sắt đô thị Nhổn - ga Hà Nội do UBND thành phố Hà Nội là cấp quyết định đầu tư và Ban QLDA Đường sắt đô thị Hà Nội làm Chủ đầu tư. Dự án đã được khởi công từ tháng 9/2010 và dự kiến sẽ hoàn thành trong năm 2022. Tuy nhiên, cho đến nay khối lượng thi công của các nhà thầu mới chỉ đạt 74,36% theo khối lượng Hợp đồng xây dựng. Trong đó, đoạn tuyến trên cao đạt được 95,1%; còn đoạn tuyến đi ngầm mới chỉ đạt khoảng 33%.

Về việc thi công Dự án làm mặt đường bộ đã bị xuống cấp nghiêm trọng, gây nguy hiểm cho các phương tiện tham gia giao thông: Bộ GTVT đồng thuận với phản ánh của Đại biểu về ảnh hưởng của việc thi công dự án đường sắt trên cao đoạn Nhổn - Ga Hà Nội làm mặt đường Cầu Giấy, Xuân Thủy, Hồ Tùng Mậu bị hư hỏng, tiềm ẩn mất an toàn cho người và các phương tiện tham gia giao thông. Bộ GTVT đã có văn bản đề nghị UBND thành phố Hà Nội chỉ đạo các cơ quan, đơn vị liên quan và nhà thầu thi công kiểm tra, rà soát khắc phục ngay tình trạng hư hỏng mặt đường, bổ sung hệ thống rào chắn, biển cảnh báo, tập trung công tác điều tiết, chỉ dẫn giao thông vệ sinh môi trường… nhằm đảm bảo êm thuận, an toàn cho người và phương tiện tham gia giao thông.

Năm 2021, UBND thành phố Hà Nội đã phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi dự án tăng cường giao thông đô thị bền vững cho dự án tuyến đường sắt đô thị số 3 Hà Nội. Hiện nay, UBND TP. Hà Nội đang tập trung chỉ đạo Ban QLDA ĐTXD công trình giao thông và các đơn vị liên quan khẩn trương triển khai thực hiện Dự án để sửa chữa, hoàn thiện lại mặt đường đoạn tuyến nêu trên, đảm bảo an toàn, êm thuận cho người và phương tiện tham gia giao thông.

Về những nguyên nhân, vướng mắc dẫn đến chậm tiến độ Dự án và việc xử lý trách nhiệm của các bên liên quan đã được UBND thành phố Hà Nội báo cáo, giải trình làm rõ trong Văn bản số 1146/UBND-ĐT ngày 19/4/2022.

Về vấn đề chậm trễ tiến độ, MRB Hà Nội (Ban Quản lý đường sắt đô thị Hà Nội) cũng nêu 5 khó khăn gây ảnh hưởng khiến đơn vị phải gia hạn thời gian thực hiện.

Thứ nhất, do ảnh hưởng đại dịch Covid-19 làm chậm trễ, gián đoạn sản xuất, nhập khẩu thiết bị và huy động chuyên gia từ châu Âu, dẫn đến các gói thầu thiết bị kéo dài và tăng chi phí.

Thứ hai, việc chậm trễ, vướng mắc về giải phóng mặt bằng (GPMB) và di dời hạ tầng kỹ thuật là nguyên nhân chính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ dự án. Mặc dù đến thời điểm hiện tại, công tác GPMB của đoạn trên cao đã hoàn thành và bàn giao cho các nhà thầu, tuy nhiên, vẫn tồn tại khiếu nại kéo dài của 177 hộ dân tại Depot và đường dẫn vào Depot đối với các chính sách bồi thường, hỗ trợ.

Bên cạnh đó, có những gói thầu chậm bàn giao mặt bằng đến 5 - 6 năm so với kế hoạch. Đặc biệt, có 50 toà nhà (không trong diện thu hồi đất) bị ảnh hưởng trong quá trình thi công tuyến hầm, song  quy trình thực hiện bồi thường cho các hộ dân này rất khó khăn bởi chưa có tiền lệ và chưa được hướng dẫn theo các quy định pháp luật.

Thứ ba, các gói thầu của Dự án được ký theo mẫu Hợp đồng quốc tế FIDIC có nhiều điểm khác biệt với quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành. Vấn đề này ảnh hưởng trực tiếp tới việc gia hạn thời gian hợp đồng và bổ sung chi phí do việc kéo dài thời gian, dẫn đến các tranh chấp với nhà thầu quốc tế, gây khó khăn cho cơ quan quản lý của Việt Nam trong việc lựa chọn áp dụng quy định để giải quyết tranh chấp.

Trong quá trình đàm phán điều chỉnh, gia hạn hợp đồng, một số nhà thầu quốc tế lợi dụng tính cấp bách và phức tạp của án để gây sức ép lên chủ đầu tư, đề xuất giá trị phát sinh lớn và thiếu hợp tác để giải trình, cung cấp hồ sơ chứnh minh cụ thể theo yêu cầu của chủ đầu tư. Hiện Dự án đường sắt đô thị Nhổn-ga Hà Nội đang gặp các vấn đề khó khăn cần phải ký kết các phụ lục gia hạn thời gian thực hiện và bổ sung các chi phí do kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng.

Thứ tư là vướng mắc liên quan đến điều chỉnh Hợp đồng Tư vấn Systra (Hợp đồng trọn gói). Tư vấn dự án Systra được chỉ định thông qua Nghị định thư giữa Chính phủ Pháp và Chính phủ Việt Nam ngay từ đầu dự án nên việc quản lý thực hiện và thương thảo, điều chỉnh hợp đồng của chủ đầu tư với tư vấn luôn gặp khó khăn. Đơn vị tư vấn chưa cung cấp đầy đủ, hiệu quả cho chủ đầu tư các giải pháp giải quyết các vấn đề trong quá trình triển khai để bảo đảm tiến độ dự án.

Thứ năm, các vướng mắc liên quan đến quy chuẩn, tiêu chuẩn, các quy định về định mức, đơn giá, giá vật tư, thiết bị chuyên ngành đường sắt đô thị. Theo lãnh đạo MRB, vì các nguyên nhân trên mà đến nay có tới 9/10 gói thầu cần phải ký kết các phụ lục gia hạn thời gian thực hiện và bổ sung các chi phí do kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng.