Đọng vốn ở bất động sản; lợi nhuận giảm, phí cõng vào tương lai

Năm 2022 không thuận lợi, HĐQT Vinaconex lên kế hoạch tập trung vốn vào dự án đầu tư công và khu công nghiệp; xem xét tiếp tục thoái vốn tại công ty xây dựng, chuyển sang lĩnh vực điện, nước, giáo dục. Ngày 14/4/2023 tới đây, Hội đồng Quản trị Vinaconex dự kiến sẽ xin ý kiến cổ đông về việc thay đổi chiến lược kinh doanh để phù hợp với tình hình kinh tế chung và các yếu tố nội tại doanh nghiệp. Hội đồng Quản trị sẽ lên kế hoạch cơ cấu để bảo toàn dòng vốn, đây là hướng đi đúng trong câu chuyện tái cơ cấu. Nhưng không khó để nhận ra, do đầu tư nhiều mảng nhưng nguồn vốn lớn của doanh nghiệp đang bị đọng ở thị trường bất động sản - xây dựng. Đây cũng là dòng vốn dài hạn khiến cho lợi nhuận Vinaconex trượt giảm, chi phí sẽ tăng mạnh ở thời gian tới, sản phẩm bất động sản khi bán ra cũng sẽ bị đội giá do chi phí lãi vay. Dòng tiền không sẵn, dự án trọng điểm được giao cũng phải tính toán tăng vay.

Trong giai đoạn 2022 - 2025, Tổng công ty từng xác định xây lắp là lĩnh vực chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu sản lượng, doanh thu hàng năm của Tổng công ty. Trong đó, các dự án hạ tầng giao thông có vốn đầu tư công vẫn sẽ là động lực dẫn dắt chính trong việc tăng trưởng quy mô.

Tuy nhiên, doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp trong năm 2022 đều không đạt được mục tiêu đề ra. Cụ thể, doanh thu mảng xây lắp của Vinaconex trong năm 2022 dù đóng góp 70% cơ cấu tổng doanh thu, đạt 5.992 tỷ đồng (tăng 70% so với cùng kỳ) nhưng Tổng doanh thu năm 2022 đạt 9.597 tỷ đồng, chỉ bằng 63% kế hoạch. Lợi nhuận sau thuế đạt 931 tỷ đồng, bằng 66% kế hoạch.

Lý giải về điều này, Vinaconex cho biết hoạt động xây lắp không hoàn thành kế hoạch bởi những khó khăn, vướng mắc liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng, nguồn cung vật liệu khan hiếm và tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công thấp. Ngoài ra, chi phí vật liệu xây dựng, chi phí lãi vay ngân hàng trong năm 2022 tăng mạnh so với dự đoán.

Để xác định mục tiêu cho năm 2023, những yếu tố vĩ mô sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc tăng trưởng quy mô của lĩnh vực xây lắp như tác động tiêu cực của chiến tranh, lạm phát toàn cầu, cộng với chính sách thắt chặt tiền tệ của Chính phủ, thị trường bất động sản trong nước bước vào giai đoạn điều chỉnh cả về giá và tính thanh khoản, công tác giải ngân vốn đầu tư công còn chậm… Bên cạnh đó, việc phải cạnh tranh về giá do thiếu hụt việc làm, chi phí vật tư vật liệu và chi phí tài chính tăng sẽ bào mòn biên lợi nhuận vốn khá mỏng của ngành xây dựng. Dựa vào các yếu tố này, Vinaconex sẽ trình cổ đông thông qua mục tiêu lợi nhuận hợp nhất năm 2023 giảm 8% so với năm 2022, xuống còn 860 tỷ đồng. Tổng doanh thu hợp nhất đạt 16.340 tỷ đồng, tăng 70%.  

Được biết, năm 2023, Vinaconex bắt đầu triển khai các dự án lớn đã trúng thầu trong năm 2022, chủ yếu thuộc lĩnh vực giao thông, xây dựng dân dụng, công nghiệp và các dự án có vốn đầu tư FDI. Tổng giá trị trúng thầu năm 2022 của toàn Tổng công ty là trên 11.000 tỷ đồng (trong đó Công ty mẹ là trên 9.700 tỷ đồng), tiêu biểu là: Dự án xây dựng cơ sở hạ tầng Khu công nghiệp sạch tỉnh Hưng Yên; hạ tầng và kiến trúc Dự án Nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng 2; một số gói thầu dự án thành phần thuộc dự án đầu tư công đường cao tốc Bắc - Nam… 

Kế hoạch dòng tiền năm 2023 là hoàn thành bán hàng và bàn giao các căn hộ tại các dự án Green Diamond số 93 Láng hạ; Dự án khu dân cư đô thị tại phường Hải Yên, thành phố Móng Cái, Quảng Ninh; triển khai bán hàng tại Dự án khu đô thị Đại lộ Hoà Bình (Móng Cái), khu đô thị mới Cái Giá Cát Bà Amatina. Hoàn thiện các thủ tục và triển khai thực hiện các dự án khác như Khu đô thị mới Thiên Ân (VINACONEX 25); Dự án khu đô thị nghỉ dưỡng Tuy Hoà, Phú Yên… 

Hai là khai thác có hiệu quả các dự án đã hoàn thành đầu tư đi vào hoạt động gồm Dự án thủy điện Đăkba, Dự án TTTM chợ Mơ, trung tâm thương mại, cho thuê văn phòng. Nhà máy thuỷ điện Đăkba với công suất 30MW hoàn thành vượt tiến độ và đi vào phát điện thương mại từ tháng 12/2022 sẽ đem lại nguồn lợi nhuận cao, ổn định cho Tổng công ty trong những năm tiếp theo từ lĩnh vực năng lượng trong năm 2023.

Công ty này chủ trương tái cấu trúc một phần hoặc toàn bộ vốn đầu tư tại các công ty yếu kém, hoạt động không hiệu quả hoặc các công ty không cần thiết phải nắm giữ quyền chi phối, tập trung nguồn lực phát triển các hoạt động kinh doanh cốt lõi. Trong năm 2022 Tổng công ty đã hoàn thành việc thoái một phần hoặc toàn bộ vốn góp tại một số Công ty như: VINASINCO; Công ty TNHH phát triển hạ tầng đô thị Vĩnh Phúc ... Bên cạnh đó, Tổng công ty đã nâng tỷ lệ sở hữu lên 51% tại VINACONEX ITC, đã hoàn thành việc đầu tư vốn đảm bảo tỷ lệ sở hữu tại Công ty CP cảng quốc tế Vạn Ninh. Việc duy trì tỷ lệ sở hữu tuyệt đối hoặc chi phối tại các Công ty hoạt động trong các lĩnh vực kinh doanh hiệu quả như điện, nước, giáo dục… đã đem lại nguồn cổ tức cao, ổn định cho Tổng công ty. 

Cũng trong Đại hội cổ đông sắp tới Vinaconex dự kiến trình kế hoạch chia cổ tức năm 2022 với tỷ lệ 10% bằng cổ phiếu. Trương ứng, công ty sẽ phát hành hơn 48,58 triệu cổ phiếu trả cổ tức qua đó tăng vốn lên 5.344,6 tỷ đồng. Nguồn vốn thực hiện được trích từ nguồn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối và sau khi trích lập các Quỹ đầy đủ theo quy định của pháp luật theo báo cáo tài chính hợp nhất kiểm toán năm 2022 và phù hợp quy định của pháp luật.

Còn đó dấu hỏi tài chính từ công ty mẹ đến đơn vị thành viên

Vinaconex xây dựng hướng đi trở thành tập đoàn lớn hoạt động trong nhiều lĩnh vực như xây dựng, bất động sản, tài chính và đầu tư, vận tải và logistics. Đáng chú ý, về lĩnh vực giao thông vận tải, Vinaconex hiện đang tham gia trong nhiều dự án quan trọng tại Việt Nam tiêu biểu là các dự án như: Sân bay quốc tế Vân Đồn, Nhà ga đường sắt Cát Linh - Hà Đông, Cảng hàng không quốc tế Long Thành, Đường sắt cao tốc Bắc - Nam.

Được biết, VNDirect ước tính tổng giá trị các hợp đồng đã ký của Vinaconex tại Cao tốc Bắc - Nam 2 giai đoạn là 6.419 tỷ đồng. Hiện tại, Vinaconex đang tăng tốc thi công các gói thầu thuộc dự án cao tốc Bắc - Nam, với điểm nhấn là công trình cầu vượt hồ Yên Mỹ với chiều dài gần 1 km, thuộc gói thầu XL 03, dự án thành phần đầu tư xây dựng tuyến đường QL 45 - Nghi Sơn, các tuyến cao tốc Mai Sơn - QL45, Phan Thiết - Dầu Giây, Phan Thiết - Vĩnh Hảo…; tham gia thi công hàng loạt dự án trọng điểm trải dài trên toàn quốc như các cảng hàng không quốc tế (Long Thành, Phú Bài, Cam Ranh), dự án thủy điện Yaly mở rộng, cầu Vĩnh Tuy (giai đoạn 2), dự án Cung thiếu nhi Hà Nội…

Theo VNDirect, Vinaconex là một trong những đơn vị tham gia nhiều gói thầu nhất tại Cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 1 (5 gói) và mới giành thêm 3 gói thầu lớn tại giai đoạn 2. Nhưng Vinaconex lại là doanh nghiệp có cơ cấu nguồn vốn phụ thuộc nhiều vào vốn vay. Tính đến cuối năm 2022, nợ vay của Vinaconex là 13.222 tỷ đồng, chiếm 41% trong tổng 32.285 tỷ đồng nguồn vốn. Tỷ lệ này đã giảm bớt so với các quý trước trong năm 2022 nhưng ở mức cao so với các năm trước đó. Trong bối cảnh lãi suất cao, đồng nghĩa chi phí lãi vay leo thang sẽ bào mòn lợi nhuận của doanh nghiệp xây dựng này.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính gửi tới Chính phủ hồi tháng 6/2022, Vinaconex lọt danh sách 20 doanh nghiệp bất động sản vay nợ trái phiếu doanh nghiệp nhiều nhất trong năm 2021 khi phát hành 6.000 tỷ trái phiếu. Những năm qua, để có vốn đầu tư các dự án, Vinaconex cũng như các công ty con ngoài đi vay ngân hàng còn huy động vốn qua kênh phát hành trái phiếu riêng lẻ. Từ tháng 8/2022 đến nay, Bất động sản Vinaconex đã 3 lần thực hiện để mua lại toàn bộ lô trái phiếu trị giá 700 tỷ đồng có mã VCGRH1922. Tuy nhiên, dư nợ trái phiếu của Vinaconex vẫn còn hàng nghìn tỷ đồng. Chưa kể các kênh vay vốn từ những công ty con, công ty liên kết, công ty thành viên.

Trong tổng số tiền huy động thành công, Vinaconex công bố sẽ sử dụng 2.200 tỷ đồng để phát triển dự án Cát Bà Amatina (dự án Khu đô thị du lịch Cái Giá - Cát Bà) đã “đắp chiều” gần 10 năm. Dự án này có quy mô hơn 172 ha, tọa lạc tại thị trấn Cát Bà và xã Trân Châu, huyện Cát Hải, TP Hải Phòng. Theo quy hoạch, Cát Bà Amatina có 7 khu resort với khoảng 800 biệt thự, hai bến du thuyền, một bến tàu du lịch, trung tâm hội nghị quốc tế, khu thương mại dịch vụ quốc tế, khu thể dục thể thao, các dịch vụ giải trí đa chức năng, 6 khách sạn 5 sao và 1 khách sạn 4 sao.

Vinaconex ITC cũng bị cưỡng chế thuế do nợ thuế, không nộp tiền sử dụng đất trong thời gian dài tại dự án Cát Bà Amatina.

Cách đây đúng một năm, hồi tháng 4/2022, Dự án Khu đô thị của Vinaconex ở Móng Cái đang hoàn thiện hạ tầng và rao bán rầm rộ nhưng người dân được cho là mất đất kêu vẫn chưa được nhận đền bù. Sự việc sau đó kéo dài khiến cho người dân có tâm lý tiêu cực, vừa không có đất làm, vừa vác đơn đi kêu cứu. 

Bên cạnh đó, công ty thành viên Vinaconex 25 (Vinaconex sở hữu 80% vốn góp) còn bị Cục Thuế TP. Đà Nẵng ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính. Nguyên nhân do các hành vi vi phạm kê khai sai dẫn đến xác định thiếu số tiền thuế GTGT, thuế TNDN, thuế TNCN phải nộp năm 2017, 2018 (tỷ lệ 20% trên số thuế truy thu). Đáng chú ý là việc kê khai giảm số lỗ 4,8 tỷ đồng của hoạt động sản xuất kinh doanh năm 2017, 2018 đã chuyển sang kỳ sau (năm 2019). Qua đó, tổng số tiền thuế truy thu, tiền phạt, chậm nộp qua thanh tra là 2,8 tỷ đồng.

Được biết, Vinaconex 25 trúng hàng loạt các gói thầu chủ yếu ở các địa phương Đà Nẵng, Quảng Nam, Bình Dương, Trà Vinh. Trong năm 2022, doanh nghiệp này trúng gói thầu “Thi công xây dựng và cung cấp, lắp đặt thiết bị công trình” do Viện kiểm sát nhân dân TP. Đà Nẵng mời thầu với giá trúng thầu là 14 tỷ đồng. Doanh nghiệp còn tham gia 2 gói thầu khác với vai trò độc lập là “Gói thầu số 6: Thi công xây dựng và cung cấp lắp đặt thiết bị” do Cảng hàng không quốc tế Đà Nẵng chi nhánh Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam - CTCP mời thầu và “Gói thầu số 4: Thi công xây dựng hạng mục Khu nhà ở CBCNV quản lý vận hành Nhà máy nhiệt điện Duyên Hải 3 mở rộng (bao gồm cả bảo hiểm xây lắp công trình)” do Ban quản lý dự án Nhiệt Điện 3 - Chi Nhánh Công Ty Trách Nhiệm Hữu Hạn Một Thành Viên Tổng Công Ty Phát Điện 1 mời thầu.