Chiều 23/3, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục họp phiên thứ 9, cho ý kiến về đề xuất giảm thuế bảo vệ môi trường với xăng, dầu. Đa số tại Thường vụ thống nhất với các mức giảm để hỗ trợ, thể hiện sự chia sẻ của Nhà nước với người dân, doanh nghiệp trong bối cảnh vừa phục hồi kinh tế sau dịch Covid-19.

Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc đề xuất nghị quyết mức thuế giảm với xăng (trừ ethanol) là 2.000 đồng một lít; dầu diesel, dầu mazut, mỡ nhờn là 1.000 đồng một lít, kg. Riêng mức giảm thuế với dầu hoả là 70% so với hiện hành, về còn 300 đồng một lít.

Thuế này bắt đầu giảm từ 1/4/2022 đến 31/12/2022. Sau ngày này, thuế sẽ quay về mức đang áp dụng, là 3.800 - 4.000 đồng với xăng, 2.000 đồng một lít với dầu.

Theo tính toán của Bộ Tài chính, số thu thuế bảo vệ môi trường với xăng, dầu, mỡ nhờn (tính trên cơ sở sản lượng tiêu thụ xăng, dầu, mỡ nhờn năm 2019) sẽ giảm cả năm khoảng 29.035 tỷ đồng. Do đó, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị Chính phủ, Bộ Tài chính có phương án tính toán tăng thu lĩnh vực khác, để chống thất thu ngân sách khi giảm loại thuế này.

Thực tế vừa qua giá dầu thô thế giới đã biến động khó lường, khi có thời điểm chạm mốc 130 USD một thùng, rồi hiện lại về quanh 100 - 110 USD mỗi thùng. Vì thế, Chính phủ cần giải trình rõ hơn căn cứ giảm 50% thuế bảo vệ môi trường với xăng, dầu (trừ dầu hoả) và bổ sung số liệu so sánh giá xăng dầu các nước trong khu vực, để tránh buôn lậu, chuyển xăng dầu ra bên ngoài.

Ông Nguyễn Phú Cường, Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính ngân sách, đại diện cho cơ quan thẩm tra tờ trình của Chính phủ cho biết, có ý kiến đề nghị cân nhắc việc ban hành Nghị quyết giảm thuế bảo vệ môi trường với xăng, dầu. Lý do, Chính phủ đề xuất giảm thuế chủ yếu do giá dầu thô trên thị trường thế giới tăng cao trong thời gian qua, nếu hiện quanh 100 - 110 USD một thùng, thì việc giảm thuế này không thực sự cần thiết.

Bên cạnh đó, giảm thuế bảo vệ môi trường không thật sự phù hợp với bản chất và nguyên tắc tính thuế của thuế bảo vệ môi trường, không bảo đảm tính công bằng đối với các đối tượng đang chịu thuế. Việc giảm thuế này cũng chưa phù hợp với thông lệ quốc tế, dễ tạo ra dư luận cho rằng Việt Nam không hướng đến mục tiêu giảm tác động có hại đến môi trường.

Thay vì giảm thuế bảo vệ môi trường, trong trường hợp cần thiết, Chính phủ nên đề xuất điều chỉnh chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt để bình ổn giá các mặt hàng xăng dầu.

Ngoài giảm thuế bảo vệ môi trường, cơ quan thẩm tra của Chính phủ nêu đề nghị về điều hành mặt hàng xăng dầu. Chính phủ nên cân nhắc giảm thuế nhập khẩu tối huệ quốc (MFN) với xăng, và coi đây như một biện pháp bổ sung để can thiệp trong trường hợp giá dầu thô trên thị trường thế giới tiếp tục có biến động. Mức giảm thuế này sẽ được tính toán trên cơ sở đánh giá tình hình nhập khẩu từ các nước ASEAN, Hàn Quốc, Singapore... và biến động giá thế giới.

Uỷ ban Tài chính ngân sách cũng đề nghị Chính phủ tăng cường quản lý, kiểm tra và có biện pháp xử lý để giảm áp lực nguồn cung trên thị trường. Việc này nhằm đảm bảo các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu trong nước sử dụng đúng quy định với lượng xăng dầu dự trữ thương mại của doanh nghiệp.

Việc giảm chu kỳ điều hành giá cũng là một phương án kiến nghị được Uỷ ban Tài chính Ngân sách đưa ra, nhằm đưa giá trong nước sát hơn với diễn biến giá thế giới.

Về lâu dài, ngoài việc trích lập Quỹ bình ổn giá xăng dầu bằng tiền, Chính phủ cần nghiên cứu khả năng bổ sung công cụ cho Quỹ bằng hiện vật (xăng dầu) để đa dạng hóa các công cụ có thể sử dụng tham gia điều tiết, hỗ trợ cho mục tiêu bình ổn thị trường xăng dầu trong nước.