Giảm thuế bảo vệ môi trường không hẳn là "cách hay"

Đây là nhận định của Ngân hàng Thế giới (WB) nêu tại báo cáo cập nhật kinh tế vĩ mô Việt Nam tháng 3/2022. Theo WB, rủi ro tiêu cực đối với nền kinh tế Việt Nam đã tăng cao do các ca nhiễm Omicron đang quét qua cả nước và xung đột Nga-Ukraine, làm gia tăng tính bất định về phục hồi kinh tế toàn cầu, tạo ra những căng thẳng mới đối với chuỗi cung ứng toàn cầu và tăng áp lực lạm phát. Giá hàng hóa thế giới đã tăng mạnh và có thể còn tiếp tục tăng trong ngắn hạn.

WB bày tỏ lo ngại, tính đến ngày 7/3, số ca nhiễm tính từ đầu đại dịch đã chạm mốc 4,6 triệu ca, và số ca tử vong lên đến 40.900 ca dù gần 79% dân số đã được tiêm vaccine Covid-19 đầy đủ và 41,2% đã tiêm liều tăng cường.

Đặc biệt, cần theo dõi chặt chẽ diễn biến giá cả trong nước, thế nhưng việc giảm thuế bảo vệ môi trường chưa phải là chính sách hiệu quả để hạ nhiệt giá xăng dầu. Bên cạnh đó, với việc tăng trưởng kinh tế của Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu và Trung Quốc - những thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam - có thể bị ảnh hưởng.

Nhà điều hành chính sách nên khuyến khích doanh nghiệp xuất khẩu tìm kiếm thị trường mới và đổi mới sáng tạo sang những sản phẩm mới thông qua các chuỗi giá trị toàn cầu (GVC) và các hiệp định thương mại tự do (FTA) hiện có để tăng cường khả năng chống chịu của xuất khẩu.

Đồng thời, tác động của làn sóng lây nhiễm Covid-19 nhanh chóng đối với sản xuất có thể chưa được phản ánh đầy đủ trong dữ liệu hiện có vì cả chỉ số sản xuất công nghiệp hàng tháng và chỉ số PMI đều dựa trên dữ liệu được thu thập đến giữa tháng 2.

WB cho biết, ngoài những yếu tố trên, các hoạt động kinh tế trong nước đang tiếp tục phục hồi với hàng loạt những điểm sáng. Một là, trong tháng 2, tổng mức bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước tăng 3,1% so với cùng kỳ năm 2021, cao hơn tốc độ tăng trưởng trong tháng 1. Doanh thu dịch vụ tiêu dùng tiếp tục phục hồi, tăng 5,9% (so với cùng kỳ năm trước), lần tăng đầu tiên kể từ tháng 5/2021, nhờ doanh thu dịch vụ lưu trú và ăn uống tăng trưởng mạnh (12,6% so với cùng kỳ năm trước).

Hai là, mặc dù giá năng lượng tăng nhưng lạm phát tiếp tục được kiềm chế nhờ giá lương thực, thực phẩm tương đối ổn định và nhu cầu trong nước còn yếu.

Ba là, cân đối ngân sách thặng dư 1,1 tỷ USD trong tháng 2 do kết quả thu ngân sách tốt. Chi ngân sách tăng nhờ cải thiện tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.

Bốn là, xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa tăng trưởng lần lượt 15,5% và 22,3% (so với cùng kỳ năm trước), cao hơn tốc độ tăng trưởng trong tháng 1/2022. Trong đó, xuất khẩu sang Hoa Kỳ vẫn tăng trưởng mạnh với tốc độ 14,6% (so với cùng kỳ năm trước) trong khi xuất khẩu sang Trung Quốc phục hồi, tăng 19,5% (so với cùng kỳ năm trước) sau khi giảm 15,2% trong tháng 1.

Năm là, vốn giải ngân của các dự án FDI đã được phê duyệt tăng 7,9% so với cùng kỳ năm trước trong tháng 2, tháng tăng trưởng thứ ba liên tiếp.

Sáu là, tốc độ tăng trưởng chỉ số sản xuất công nghiệp Việt Nam tăng lên 8,5% so với cùng kỳ năm 2021 trong tháng 1, cho thấy sự cải thiện chung trong hoạt động công nghiệp chế biến, chế tạo. Đặc biệt, sau khi giảm vào tháng 1, sản xuất máy tính, điện tử và sản phẩm quang học đã phục hồi trở lại, tăng 9,1% so với cùng kỳ năm 2021.

Sản xuất trang phục duy trì kết quả tốt với mức tăng trưởng 24,7% so với cùng kỳ năm 2021. Chỉ số PMI ngành công nghiệp chế biến, chế tạo bật tăng từ 53,7 trong tháng 1 lên 54,3 vào tháng 2, mức cao nhất trong 10 tháng gần đây, cho thấy điều kiện kinh doanh trong nước tiếp tục được cải thiện.

Cần tính hướng lâu dài

Về vấn đề giảm thuế bảo vệ môi trường để hạ nhiệt giá xăng, PGS. TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) cho biết so với mức giá gần 30.000 đồng/lít xăng, thậm chí giá xăng dầu còn có thể tăng thêm thì mức giảm 2.000 đồng/lít thuế BVMT không đáng kể.

Thứ nữa, về nguyên tắc, không nên giảm thuế. Trong nền kinh tế thị trường thì phải chấp nhận giá lên xuống theo thị trường. Chứ sao khi giá lên thì đòi làm cách nào cho giá xuống. Vậy sao lúc giá xuống không kiến nghị nâng thuế lên.

Do đó, đối với giải pháp thị trường hiện nay, vấn đề không phải ở thuế mà là ở cung – cầu, tăng cung trong nước. Việc mở rộng công suất hoặc đầu tư thêm nhà máy, nhất là nhà máy chế biến sản xuất xăng sinh học như chiến lược trước đây đã đề ra là cần thiết và là bài toán lâu dài. 

Tuy nhiên, khi đầu tư thêm cũng là một bài toán cần cân nhắc thật kỹ về hiệu quả bởi chi phí đầu tư lớn. Nếu trường hợp giá dầu thô và xăng dầu thành phẩm tăng cao theo thì không sao. Nhưng nếu giá dầu thế giới giảm dẫn đến đẩy chi phí sản xuất xăng sinh học làm giá xăng này cao hơn giá xăng khoáng thì lại không hiệu quả.Nhưng xét đến cùng thì phải đa dạng hoá nguồn cung.

Trước đó, ngày 11/3, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành đã có buổi làm việc với Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PVN). Tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đã chỉ đạo đơn vị này, đẩy nhanh đầu tư dự án lọc hoá dầu, đảm bảo đủ nhu cầu xăng dầu trong nước, tránh tình trạng vừa xuất, vừa nhập dầu thô.

Phó Thủ tướng đề nghị các Bộ, ngành có biện pháp tháo gỡ vướng mắc về tình trạng phải nhập khẩu dầu thô để lọc hóa dầu. Trong khi, có đơn vị của PVN vẫn xuất khẩu dầu thô.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, dứt khoát phải đổi mới, nếu vướng ở cơ chế, chính sách thì sửa ngay. Không thể để trong cùng tập đoàn PVN mà đơn vị này khai thác, xuất khẩu dầu thô, đơn vị khác lại đi nhập khẩu dầu thô để chế biến.

Bên cạnh đó, lãnh đạo Chính phủ cũng yêu cầu PVN khẩn trương đầu tư xây dựng dự án tại Khu công nghiệp Long Sơn, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Trong đó, có hạng mục đầu tư nhà máy lọc hóa dầu thứ 3 tại Việt Nam, để đảm bảo đáp ứng đủ nhu cầu xăng dầu trong nước.