Ba lý do nền kinh tế cần chính sách tiền tệ nới lỏng ở thời điểm hiện tại. Thứ nhất, tháng 4/2023, CPI Việt Nam tăng 2,81%, CPI lõi tăng 4,56%, cả hai đã đạt đỉnh từ tháng 1/2023 và vẫn duy trì đà đi xuống cho đến hiện tại. Tốc độ tăng trưởng GDP quý I/2023 chỉ tăng 3,32%, thấp hơn các quý I trong giai đoạn 2019 - 2022.

Thứ hai, hoạt động sản xuất đình trệ. Chỉ số PMI tháng 4/2023 đạt 46,7, liên tục ở dưới ngưỡng 50 kể từ tháng 11/2022 ngoại trừ tháng 2/2023 đạt 51,2 khi hoạt động sản xuất trở lại sau Tết. Chỉ số IIP 4 tháng năm 2023 âm 1,76%. Tăng trưởng sản xuất kinh doanh yếu đi trong năm 2023 chủ yếu đến từ khu vực xuất khẩu đình trệ khi cầu thế giới suy giảm.

Thứ ba, tỷ giá USD/VND ở mức ổn định. Tính đến 30/4/2023, tỷ giá VND/USD tăng 2,14%, giảm từ mức đỉnh 5,21% hồi tháng 1/2023. Tốc độ tăng trưởng kinh tế thấp và lạm phát dần ổn định là dấu hiệu cho chính sách tiền tệ hướng về tăng trưởng kinh tế.

Việc hạ lãi suất điều hành tạo điều kiện cho mặt bằng lãi suất hạ xuống khiến chi phí sử dụng dòng vốn thấp, từ đó, cải thiện kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nhiệp.

Bên cạnh đó, người dân có thể quyết định tiêu dùng nhiều hơn chi chi phí vay vốn thấp. Hiện tượng này sẽ kích thích tăng trưởng kinh tế và làm gia tăng khối lượng đơn hàng cho doanh nghiệp.

Hiện tại, swap giữa VND và USD vẫn đang ở mức âm, tuy nhiên đã thu hẹp đáng kể so với giai đoạn trước. Như vậy, rủi ro dòng vốn ngoại nóng chảy ra khỏi nền kinh tế khi lãi suất USD cao hơn cũng giảm đi so với giai đoạn trước.

Đối với thị trường chứng khoán, lãi suất điều hành và VN-Index thường có xu hướng ngược nhau. Khi Ngân hàng Nhà nước hạ lãi suất điều hành, thị trường chứng khoán Việt Nam thường có xu hướng đi lên sau đó và ngược lại.

Xét về các ngành, 3 lần SBV công bố hạ lãi suất điều hành gần đây nhất là ngày 30/09/2020, 14/03/2023 và 31/03/2023. Trong đó, ngày 31/03/2023 SBV công bố hạ lãi suất tái cấp vốn 0,5%; ngày 14/03/2023 SBV công bố hạ lãi suất tái chiết khấu 1%; ngày 30/09/2023 SBV đồng loạt hạ cả lãi suất tái chiết khấu và lãi suất tái cấp vốn 0,5%.

Nhìn chung, hầu hết các ngành đều có phản ứng tích cực trong ngắn hạn và trung hạn đối với tin tức này. Trong đó, dịch vụ tài chính và viễn thông là hai nhóm có tăng trưởng tích cực nhất sau một tháng Ngân hàng Nhà nước hạ lãi suất điều hành. 

Trước đó, trong tháng 3/2023, Ngân hàng Nhà nước đã có hai đợt giảm lãi suất điều hành, đánh dấu sự đảo chiều về chính sách tiền tệ trong nước. Trước nguy cơ suy thoái của nền kinh tế Mỹ đang ngày càng gia tăng, thị trường kỳ vọng Fed sẽ dừng tăng lãi suất điều hành trong cuộc họp tiếp theo vào tháng 6/2023. Nếu kịch bản này xảy ra, áp lực tỷ giá và lãi suất trong nước sẽ tiếp tục hạ nhiệt.