Bộ GTVT vừa có văn bản báo cáo về phương án đầu tư dự án mở rộng đường cao tốc TPHCM - Long Thành. Bộ GTVT thống nhất với đề nghị của VEC và Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét giao VEC nghiên cứu, thực hiện các bước chuẩn bị đầu tư mở rộng dự án.

Trong quá trình nghiên cứu, lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, VEC phải tính toán và báo cáo cụ thể khả năng cân đối vốn và cơ chế có liên quan để có thể thực hiện dự án.

Bộ GTVT cho biết, ưu điểm của phương án này là VEC đang là chủ đầu tư và quản lý, vận hành, khai thác đường cao tốc TPHCM - Long Thành để thu hồi vốn trả ADB và JICA. Trong bối cảnh Bộ GTVT không thể cân đối được thêm vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 để đầu tư mở rộng tuyến cao tốc này, phương án VEC thực hiện đầu tư mở rộng đường cao tốc TPHCM - Long Thành có nhiều thuận lợi. Cụ thể, VEC sẽ tự huy động vốn để thực hiện đầu tư mở rộng, tổ chức vận hành, khai thác và thu phí toàn bộ tuyến đường để hoàn vốn đầu tư. Dự kiến, việc đầu tư mở rộng hoàn thành vào đầu năm 2026. 

Phương án này sẽ không phải xử lý xung đột lợi ích giữa nhà đầu tư mới và VEC; phù hợp với mục tiêu hình thành VEC là cân đối nguồn thu của các cao tốc đã đầu tư để đầu tư cao tốc mới, bao gồm cả việc mở rộng tuyến cao tốc VEC đang khai thác.

Ngoài ra, 3 phương án còn lại được VEC nghiên cứu là sử dụng vốn đầu tư công; đầu tư theo phương thức hợp tác công-tư (PPP) loại hợp đồng BOT; nhượng quyền đầu tư, khai thác theo quy định của Luật Quản lý tài sản công.

Theo đánh giá, trường hợp sử dụng vốn ngân sách Nhà nước, tiến độ triển khai dự án sẽ tương đối thuận lợi và dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2026. Tuy nhiên, việc sử dụng vốn trong nước sẽ tạo áp lực lên ngân sách Nhà nước. Bộ GTVT đang tập trung nguồn lực để thực hiện các dự án đường bộ cao tốc như Cao tốc Bắc - Nam phía đông và một số dự án cao tốc, dự án quan trọng quốc gia khác. Bộ GTVT không thể cân đối vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 để đầu tư dự án như đề xuất.

Trường hợp sử dụng vốn vay ODA, vốn vay ưu đãi, tiến độ triển khai chậm do thực hiện các thủ tục liên quan đến sử dụng vốn vay nước ngoài, dự kiến cuối năm 2027 mới có thể hoàn thành.

Với phương án 2 (đầu tư theo phương thức PPP loại hợp đồng BOT), nguồn vốn xã hội đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông sẽ được thu hút. Nhưng để bảo đảm tính khả thi về tài chính, Bộ GTVT vẫn phải bố trí vốn ngân sách Nhà nước để tham gia dự án. 

Bên cạnh đó, việc tách bạch doanh thu là rất khó (không thể phân chia doanh thu theo làn xe), chi phí bảo trì và trách nhiệm quản lý, vận hành đường cao tốc giữa nhà đầu tư và VEC. Nếu lựa chọn phương án này, tiến độ triển khai chậm do thực hiện các thủ tục liên quan đến lựa chọn nhà đầu tư, dự kiến cuối năm 2027 mới có thể hoàn thành.

Phương án 3 là nhượng quyền đầu tư, khai thác theo quy định của Luật Quản lý tài sản công. Bộ GTVT/VEC lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, Báo cáo nghiên cứu khả thi dự án rồi tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư. VEC bàn giao toàn bộ tài sản đường cao tốc cho nhà đầu tư đầu tư mở rộng, vận hành, khai thác và thu phí toàn bộ đường cao tốc để hoàn vốn đầu tư trong thời gian nhất định rồi bàn giao tuyến đường cho Nhà nước.

Phương án này có nhược điểm là tiến độ triển khai chậm do thực hiện các thủ tục liên quan đến lựa chọn nhà đầu tư. Dự kiến đầu năm 2028 mới có thể hoàn thành. Ngoài ra, pháp luật chưa có quy định rõ Bộ GTVT hay VEC có thẩm quyền tổ chức nhượng quyền.

Theo đề xuất, VEC sẽ nghiên cứu đầu tư mở rộng tuyến cao tốc đoạn từ nút giao Vành đai 2 đến nút giao với đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu (Km 4+000 - Km 25+920), chiều dài 21,92 km.

UBND TPHCM đầu tư mở rộng nút giao An Phú và đoạn từ nút giao An Phú đến nút giao Vành đai 2 (Km 0+000 - Km 4+000) do đoạn tuyến này đã được VEC bàn giao cho UBND TPHCM quản lý, vận hành khai thác và bảo trì.

Đoạn tuyến từ nút giao Vành đai 2 đến nút giao Vành đai 3 (Km 4+000 - Km 8+770) do nằm ngoài phạm vi quy hoạch cao tốc nên được đề xuất mở rộng với quy mô 8 làn xe theo quy mô quy hoạch cũ và Quyết định phê duyệt dự án số 334 ngày 13/2/2007 của Bộ trưởng Bộ GTVT.

Đoạn tuyến từ nút giao Vành đai 3 đến nút giao với đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu (Km 8+770 - Km 25+920) được đề xuất mở rộng với quy mô 10 làn xe theo quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1454 ngày 1/9/2021.

Được biết, tổng mức đầu tư mở rộng dự án khoảng gần 14.787 tỷ đồng.