Lời tòa soạn:

Cách đây hơn 20 năm, UBND TP.HCM giao Sở GTVT nghiên cứu, đề xuất xây dựng Dự án chống sạt lở tại bán đảo Thanh Đa (quận Bình Thạnh) - một trong những dự án trọng điểm của thành phố nhằm chống sạt lở ven sông Sài Gòn. Đến nay, chỉ có đoạn 1 kênh Thanh Đa là hoàn thành, các đoạn còn lại với nhiều gói thầu lớn vẫn "nằm im bất động". 

Bán đảo này nhiều năm qua vốn đã xảy ra nhiều vụ sạt lở. Vào thời điểm tháng 6/2023, khoảng 120m bờ phải kênh Thanh Đa đã bị sạt lở nghiêm trọng, khiến hàng chục hộ dân nơi đây phải di dời khẩn cấp. Dù là công trình trọng điểm, thậm chí cấp bách, nhưng bảng chỉ dẫn thi công rất sơ sài. Việc nhà thầu, trong đó có Công ty CP Tập đoàn Anh Vinh, Liên danh Công ty CP Tập đoàn Anh Vinh kéo vật liệu đến vứt dọc bờ sông rồi không quay lại, không thi công khiến người dân vừa ngán ngẩm, vừa chờ đợi công trình hoàn thành để sửa lại nhà trong vô vọng.

Trong cuộc họp báo về tình hình kinh tế xã hội TP.HCM tháng 2/2024, đại diện Sở Giao thông Vận tải TP.HCM một lần nữa nhắc đến Dự án Chống sạt lở bán đảo Thanh Đa chậm tiến độ so với quy định, số lượng nhân lực, máy móc không đáp ứng yêu cầu hồ sơ dự thầu của nhà thầu. 

Cũng liên quan đến nhà thầu Tập đoàn Anh Vinh, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông TP HCM (gọi tắt Ban Giao thông) cũng vừa có văn bản khởi kiện Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) - Chi nhánh Châu Thành Sài Gòn về việc không thực hiện nghĩa vụ hoàn trả tiền ứng trước theo cam kết bảo lãnh tại Gói thầu xây lắp 2 thuộc dự án Nguyễn Ảnh Thủ nối dài (Hương lộ 80 cũ) đoạn từ đường Phan Văn Hớn (huyện Hóc Môn) đến đường Vĩnh Lộc (huyện Bình Chánh). 

Trong phạm vi bài viết, Banduong.vn cập nhật thêm năng lực đơn vị dự án, nhà đầu tư, đơn vị thi công trực tiếp cũng như mối quan hệ với đối tác tài chính tại dự án trọng điểm... để độc giả có cái nhìn khách quan hơn.

Hàng chục công văn đòi Ngân hàng BIDV hoàn tiền

Tạm ứng hợp đồng xây dựng là khoản kinh phí mà bên giao thầu ứng trước không lãi suất cho bên nhận thầu để thực hiện các công việc theo hợp đồng. Mức tạm ứng căn cứ theo nghị định 37/2015 của Chính phủ, tiền tạm ứng được thu hồi dần qua các lần thanh toán. 

Để được chủ đầu tư chuyển tiền tạm ứng, nhà thầu phải cung cấp bảo lãnh tạm ứng tương đương với giá trị sẽ được tạm ứng do ngân hàng phát hành. Trong nội dung bảo lãnh, ngân hàng sẽ phải có trách nhiệm trả lại tiền tạm ứng cho chủ đầu tư số tiền tạm ứng trong trường hợp nhà thầu vi phạm các nghĩa vụ theo hợp đồng đã ký kết và không thể hoàn trả toàn bộ số tiền tạm ứng hợp đồng.

Có những công trình còn dở dang chưa hoàn thành cho dù đã hết hạn hợp đồng, hệ lụy là rất lớn khi các bên là chủ đầu tư, nhà thầu, ngân hàng bảo lãnh không tìm được tiếng nói chung về việc tiếp tục hay chấm dứt hợp đồng.

Cuối tháng 2/2024, Ban Giao thông TPHCM có văn bản khởi kiện BIDV - Chi nhánh Châu Thành Sài Gòn về việc không thực hiện nghĩa vụ hoàn trả tiền ứng trước theo cam kết bảo lãnh.

Năm 2018, liên danh Công ty cổ phần Tập đoàn Anh Vinh - Công ty cổ phần xây dựng Nghĩa Phước trúng thầu gói thầu xây lắp 2 thuộc dự án Nguyễn Ảnh Thủ nối dài (Hương lộ 80 cũ) đoạn từ đường Phan Văn Hớn (huyện Hóc Môn) đến đường Vĩnh Lộc (huyện Bình Chánh). Giá trị trúng thầu hơn 57,2 tỷ đồng. Thời gian thực hiện hợp đồng 360 ngày. Nhà thầu Anh Vinh sẽ đảm nhận và thực hiện 60% giá trị gói thầu trong liên danh.

Năm 2022, chủ đầu tư đã tạm ứng số tiền 12,3 tỷ đồng cho Công ty cổ phần Tập đoàn Anh Vinh (nhà thầu Anh Vinh). Ngân hàng BIDV - chi nhánh Châu Thành Sài Gòn đã phát hành thư bảo lãnh khoản tạm ứng này và đảm bảo hoàn trả vô điều kiện cho chủ đầu tư số tiền trên.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, nhà thầu Anh Vinh đã vi phạm hợp đồng, chậm trễ tiến độ. Mặt bằng phần việc của nhà thầu này đã được địa phương bàn giao toàn bộ từ tháng 6/2022, vốn ghi cho gói thầu cũng được thu xếp đảm bảo. Thế nhưng, công ty vẫn không triển khai thi công phần việc của mình.

Theo đó, Ban Giao thông TP.HCM đã thông báo chấm dứt hợp đồng với phần việc của nhà thầu Anh Vinh. Thông báo ký ngày 30/11/2022, chủ đầu tư yêu cầu ngân hàng bảo lãnh giải chi để thu hồi công nợ và các thiệt hại mà nhà thầu gây ra do vi phạm các nghĩa vụ theo quy định hợp đồng.

Theo ghi nhận của PV Banduong.vn, phía ngân hàng BIDV chưa có động thái phản hồi về sự việc trên. Tuy nhiên, được biết, đây không phải là lần đầu tiên Ban Giao thông TP.HCM yêu cầu ngân hàng hoàn trả tạm ứng các dự án do Anh Vinh đảm nhận thực hiện. 

Từ năm 2022, Ban Giao thông TP.HCM cũng đã có các văn bản gửi BIDV - chi nhánh Châu Thành Sài Gòn yêu cầu thu hồi tạm ứng theo nghĩa vụ bảo lãnh cho nhà thầu Anh Vinh ở dự án chống sạt lở Thanh Đa với số tiền hơn 16,8 tỷ đồng tại dự án đoạn 4 và 17,6 tỷ đồng tại dự án đoạn 2. Và cũng đến nay, vấn đề chất lượng, tiến độ, tài chính của nhà thầu liên quan đến dự án này vẫn đang khiến cho chủ đầu tư "đau đầu". 

Bất ngờ về những gói thầu Tập đoàn Anh Vinh thi công

CTCP Tập đoàn Anh Vinh thành lập năm 2008, hiện có vốn điều lệ 2.600 tỷ đồng. Chủ tịch Hội đồng quản trị là doanh nhân Đặng Quang Vinh, kiêm Chủ tịch Hội đồng quản trị Trường Cao Đẳng Lê Quý Đôn. Doanh nghiệp này có ngành nghề chính là hoạt động tư vấn quản lý. Ngoài ra, Công ty này còn đầu tư mảng giáo dục, y tế, sức khỏe, thương mại, xây dựng, khai thác khoáng sản, năng lượng, bất động sản và xây dựng.

Riêng mảng bất động sản, nhà thầu Anh Vinh giới thiệu có các dự án gồm: Khu phức hợp Anh Vinh Group TP.HCM có quy mô 3ha, mức đầu tư 900 tỷ đồng; khu phức hợp Anh Vinh Group tại Đồng Nai gồm tổ hợp: Trường cao đẳng Lê Quý Đôn, Trường đào tạo lái xe, trường liên cấp 1,2,3 và khu đất 4,8ha; trung tâm thương mại Anh Vinh Group (Tp.Hồ Chí Minh), có diện tích 2,916ha, tổng giá trị 2.550 tỷ đồng; khu phức hợp Anh Vinh Group tại Vũng Tàu có diện tích hơn 68ha, tổng giá trị 10.780 tỷ đồng; khu phức hợp Anh Vinh Group tại Ninh Bình có quy mô diện tích 7,3ha, tổng giá trị 1.400 tỷ đồng.

Với vai trò là nhà thầu, qua khảo sát, Tập đoàn Anh Vinh đã tham gia 9 gói thầu, trong đó trúng 8 gói, 1 gói chưa có kết quả. Trong 8 gói thầu, ngoài dự án ở đường Nguyễn Ảnh Thủ nối dài, còn có tới 3 gói thầu do nhà thầu Anh Vinh thi công tại TP.HCM vẫn đang “rối bời”. Đó là Gói thầu tại dự án mở rộng đường Đỗ Xuân Hợp; các gói thầu tại dự án chống sạt lở bán đảo Thanh Đa các đoạn 2, 3, 4 và dự án chống ngập ở đường Võ Văn Ngân. Cả 4 hợp đồng đã hết hạn, nhưng công trình còn dở dang chưa hoàn thành. 

Gói thầu xây lắp 3 thuộc dự án mở rộng đường Đỗ Xuân Hợp (TP Thủ Đức). Giá trị trúng thầu hơn 21,5 tỷ đồng. Gói thầu triển khai từ tháng 7/2018, thời gian triển khai hợp đồng 360 ngày.

Trong quá trình thực hiện dự án nếu nhà thầu không thực hiện đúng các quy định về an toàn kỹ thuật, chất lượng công trình dẫn đến gây thiệt hại lớn cho Chủ đầu tư, Ban quản lý dự án, có các đề nghị, kiến nghị của các cơ quan, tổ chức có liên quan về chất lượng công trình, tiến độ dự án thì Bộ giao thông vận tải có quyền thanh tra, kiểm tra, xử lý các hành vi vi phạm căn cứ khoản 11 Điều 2 Nhiệm vụ và quyền hạn của Bộ giao thông vận tải được quy định tại Nghị định 56/2022/NĐ-CP ngày 24/08/2022 Nghị định quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của bộ giao thông vận tải. Việc thanh tra được tiến hành theo quy định của Luật thanh tra năm 2022. 

Luật sư Lương Văn Ban

Tại Dự án Chống sạt lở bán đảo Thanh Đa (quận Bình Thạnh, TP.HCM), giữa năm 2018, Anh Vinh trúng Gói thầu Công trình phần trên cạn (thân kè và đỉnh kè) thuộc Dự án đoạn 2 với giá trúng thầu 204,49 tỷ đồng, thời gian thực hiện hợp đồng 9 tháng. Tại Dự án đoạn 3, Liên danh Công ty Anh Vinh - Công ty TNHH Thành Hưng trúng Gói thầu Xây lắp với giá trị 119 tỷ đồng, thời gian thực hiện hợp đồng 590 ngày. Tại Dự án đoạn 4, Liên danh Công ty Anh Vinh - Công ty TNHH Thành Hưng - Công ty TNHH Thương mại và Xây dựng Vũ Bách trúng Gói thầu Công trình phần trên cạn (thân kè và đỉnh kè), giá trúng thầu 176,92 tỷ đồng, thời gian thực hiện hợp đồng 9 tháng.

Thực tế, mặt bằng đã được bàn giao nhưng năng lực hạn chế của nhà thầu tại nhiều gói thầu là một nguyên nhân dẫn tới chậm tiến độ. 

Một điểm đáng chú ý khác, nhà thầu Anh Vinh từng bị cơ quan thuế cưỡng chế bằng biện pháp phong tỏa tài khoản với số tiền gần 300 triệu đồng do nợ thuế quá hạn 90 ngày.

Công ty Anh Vinh cũng từng có báo cáo gửi chủ đầu tư về khó khăn tài chính. Đến thời điểm hiện tại, Nhà thầu có khối lượng thi công chưa nghiệm thu là 33,499 tỷ đồng. Trong đó, khối lượng tại Dự án Chống sạt lở bán đảo Thanh Đa đoạn 2 phần dưới nước là 3,2 tỷ đồng, phần trên cạn là 14,1 tỷ đồng; Dự án Chống sạt lở bán đảo Thanh Đa đoạn 3 là 900 triệu đồng; Dự án Chống sạt lở bán đảo Thanh Đa đoạn 4 là 8,5 tỷ đồng; Dự án đường Nguyễn Ảnh Thủ nối dài là 5,152 tỷ đồng.

Tuy nhiên, Ban Giao thông không đồng ý với số liệu thi công chưa nghiệm thu mà Nhà thầu nêu. Ban Giao thông cho biết, đã nhiều lần yêu cầu Nhà thầu cung cấp hồ sơ quản lý chất lượng, bản vẽ hoàn công, bảng xác nhận khối lượng, hồ sơ thanh toán gửi đơn vị tư vấn giám sát kiểm tra, xác nhận chuyển chủ đầu tư để xem xét thanh toán, nhưng nhà thầu không cung cấp.

Về việc mới đây Nhà thầu huy động thiết bị thi công, Chủ đầu tư cho biết, trong cuộc họp giữa hai bên vào ngày 25/1/2024, Ban đã yêu cầu nhà thầu trình phương án tài chính để phục vụ thi công trở lại tất cả các gói thầu trước ngày 1/2/2024. Tuy nhiên, đến ngày 6/2/2024, Nhà thầu vẫn chưa trình Ban phương án tài chính như đã thống nhất.

Ảnh hưởng lớn đến hiệu quả đầu tư! Theo Ban Giao thông, hợp đồng thi công các gói thầu thuộc Dự án Chống sạt lở bán đảo Thanh Đa đoạn 2, đoạn 3, đoạn 4 đều đã hết hạn và Nhà thầu chưa làm thủ tục gia hạn theo quy định. Mặt bằng thi công các gói thầu được đảm bảo nhưng Nhà thầu không tiến hành thi công trong thời gian rất dài (từ tháng 6/2022), vi phạm nghiêm trọng hợp đồng đã ký. Do đó, việc Nhà thầu không trao đổi trước với Chủ đầu tư, Tư vấn giám sát để thực hiện các thủ tục pháp lý cần thiết theo quy định của hợp đồng mà đã huy động máy móc, thiết bị thi công trở lại là chưa phù hợp với hợp đồng. Đồng thời, khi chưa gia hạn hợp đồng, việc nhà thầu tự ý tái thi công là rủi ro pháp lý rất lớn, khối lượng thi công có thể không được tổ chức giám sát kịp thời, đầy đủ theo hợp đồng.

Đại diện Chủ đầu tư cho biết, trong mọi trường hợp, đến hết ngày 28/2/2024, nếu Nhà thầu không tiến hành các thủ tục để hợp thức hóa việc thi công đồng loạt trở lại tất cả các gói thầu theo tiến độ được duyệt thì chủ đầu tư có quyền đơn phương điều chuyển khối lượng còn lại mà nhà thầu chưa thực hiện cho các thành viên khác trong liên danh, chấm dứt hợp đồng.

Trước khi vướng vào ồn ào thi công chậm tiến độ tại Dự án Chống sạt lở bán đảo Thanh Đa, nhà thầu Anh Vinh đã bị Ban Quản lý dự án Đầu tư Xây dựng khu vực TP.Thủ Đức chấm dứt hợp đồng với lý do tương tự tại Dự án Xây dựng hệ thống thoát nước đường Võ Văn Ngân. Giá trị trúng thầu hơn 100 tỷ đồng, thời gian thực hiện hợp đồng 510 ngày. Theo kế hoạch, gói thầu hoàn thành ngày 25/5/2022. Tuy nhiên, trong quá trình thi công, công tác tổ chức, bố trí phương tiện, thiết bị, rào chắn của nhà thầu tồn tại nhiều bất cập, ảnh hưởng đến việc lưu thông của người dân và bị Thanh tra Sở Giao thông vận tải TP.HCM công bố 13 văn bản về việc xử lý các tồn tại với số tiền xử phạt 119 triệu đồng. Vì vậy, Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực TP Thủ Đức (chủ đầu tư) đã chấm dứt hợp đồng với Công ty Anh Vinh để tìm đơn vị đủ năng lực thi công dự án.