Bộ GTVT vừa có văn bản gửi UBND các tỉnh, thành phố đề nghị triển khai chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về thu phí dịch vụ đường bộ theo hình thức điện tử không dừng (ETC). Theo Bộ GTVT, thu phí tự động không dừng là yêu cầu bắt buộc đã được Quốc hội và Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo nhằm mục tiêu tăng cường hiệu quả, minh bạch và hiện đại hóa công tác thu phí.

Đến nay, các trạm thu phí trên toàn quốc đủ điều kiện đã được lắp đặt và vận hành dịch vụ thu phí ETC. Trừ 3/4 tuyến cao tốc của Tổng công ty đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) sẽ hoàn thành lắp đặt vận hành từ ngày 1/8/2022 và một số trạm được Thủ tướng chấp thuận không lắp đặt do hiệu quả thấp.

Để triển khai thành công chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ về thu phí điện tử đồng bộ trên toàn quốc kể từ ngày 1/8/2022, trong đó thu phí hoàn toàn tự động đối với tất cả các tuyến đường cao tốc, Bộ GTVT đề nghị UBND các tỉnh, thành phố phối hợp với Tổng cục Đường bộ VN xây dựng phương án phân luồng, tổ chức giao thông bảo đảm trật tự, an toàn, kết nối liên thông để triển khai chủ trương chỉ duy trì 1 làn thu phí hỗn hợp trên mỗi chiều xe chạy tại các trạm thu phí. Đồng thời, triển khai thu phí ETC toàn bộ trên các tuyến cao tốc do địa phương quản lý theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Tuy nhiên, các trạm thu phí khi thực hiện ETC vẫn còn tồn tại nhiều dù trước đó đã thử nghiệm từ nhiều năm. Việc quản lý vận hành hệ thống ETC đã gây không ít bức xúc cho chủ phương tiện. Dưới đây là một số ví dụ cần nhìn lại để có phương án khắc phục sớm đưa ETC đảm bảo đúng định hướng ban đầu và tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm. 

Nhiều tài xế phản ánh, xe qua trạm bị lỗi nên họ phải trả tiền mặt trong khi tài khoản giao thông vẫn trừ tiền. Bên cạnh đó, mặc dù đã thực hiện đầy đủ các quy định về dán thẻ thu phí tự động không dừng và nạp tiền để trừ khi qua trạm. Nhưng nhiều tài xế vẫn không tránh bức xúc khi hệ thống lỗi, nhất là khi họ bị yêu cầu lùi ngay ở trạm thu phí. Sau khi lùi xe sang vị trí thu phí khác thì liền bị cảnh sát giao thông xử phạt do đi lùi trên cao tốc.

Hay, nhiều người phản ánh tình trạng trạm thu phí lỗi không quét được tem dán của ePass tại một số trạm do đó khi đi qua trạm barie không mở. Trong khi, các phương tiện sử dụng thẻ Etag do Công ty VETC cung cấp vẫn lưu thông qua làn thu phí tự động được bình thường.

Ông Hồ Trọng Vinh -  Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH thu phí tự động VETC cho biết: "Một số trạm thu phí tự động không phải do VETC vận hành mà do BOT vận hành. Nên nếu xảy ra sự cố, bên VETC sẽ truy xuất lại yêu cầu BOT phải phối hợp để xử lý".  Trong khi đó, phản hồi tới tài xế, các trạm BOT cho biết đây là do lỗi hệ thống không nhận diện được thẻ qua trạm.

Mới đây, một tài xế còn phản ánh về trường hợp đi xe đi 1 trạm nhưng bị thu phí cả 2 trạm. Cụ thể, chủ xe 15A.26….. cho biết, khi vào mục Hóa đơn, chủ xe đã rất ngạc nhiên vì thấy bị trừ 107 nghìn đồng trong ngày đi công tác Quảng Ninh. Ngày 30/6/2022, chủ xe có đi Hạ Long, hành trình đi/về qua trạm soát vé cầu Bạch Đằng, tài khoản bị trừ 68.000 đồng cho 2 lượt đi/về, với số hóa đơn EC/20E7823900, thời gian “xuất hóa đơn” lúc 19h53’34”.

Nhưng chuyện lạ là, cùng đúng vào thời gian “xuất hóa đơn” lúc 19h53’34” như tại Trạm thu phí cầu Bạch Đằng, cũng có ghi hóa đơn “Quốc Lộ 5 Trạm số 2 Hải Phòng”, tài khoản bị trừ số tiền 39.000 đồng. Và số hóa đơn cũng là EC/20E7823900. Như vậy số tiền tài khoản của chủ xe này bị trừ tất cả là 107.000 nghìn đồng, bao gồm 2 lượt qua trạm cầu Bạch Đằng (địa bàn Quảng Ninh), và một lượt qua trạm số 2 Hải Phòng (Quốc lộ 5).

Với thông số tài khoản trừ tiền như vậy, thì chỉ trong vòng chưa đầy 1 giây, chiếc xe này đã đi qua được cả 2 trạm cách nhau trên 20 km, nằm trên 2 tuyến đường: một là cao tốc Hạ Long - Hải Phòng; một là quốc lộ 5, Hải Phòng - Hải Dương – Hà Nội. Được biết, 2 trạm thu phí ETC này lại thuộc 2 nhà cung cấp dịch vụ khác nhau.

Vấn đề biển giả vẫn chưa được giải quyết triệt để

Gần đây, không ít chủ xe bị trừ tiền trong tài khoản trong khi còn không đi qua trạm thu phí. Chẳng hạn, trước đó, chủ phương tiện có biển số xe 89A – 29403 cũng phản ánh cả ngày không đưa xe ra khỏi nhà nhưng bất ngờ nhận được thông báo từ VETC trừ phí qua cầu Bạch Đằng với số tiền trừ 34.000 đồng. Trường hợp này sau đó đã được Công ty CP giao thông số Việt Nam (VDTC) - đơn vị vận hành trạm thu phí cầu Bạch Đằng - giải thích, xe BKS 89A – 29403 ở nhà vẫn bị trừ tiền là do có xe đi qua trạm sử dụng biển số giả trùng biển số xe ở nhà nên bị trừ tiền phí.

Liên quan đến vấn đề này, ông Hồ Trọng Vinh - Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH thu phí tự động (VETC) cho rằng, thực tế xe đi qua trạm BOT đã sử dụng biển số giả, dán thẻ thu phí tự động giả nên khi đi qua trạm xe dừng lại, nhân viên thu phí BOT thấy biển số đã có trong hệ thống nên nhập lại để trừ tiền bằng phương pháp thủ công. Khi nhân viên thu phí trừ tiền thủ công thì vô tình lại trừ tiền xe biển số thật đang ở nhà. Còn xe biển giả vẫn đi bình thường. Đây không phải là trường hợp duy nhất chủ phương tiện sử dụng biển số giả đi qua trạm thu phí, khiến chủ phương tiện có biển số thật bị trừ tiền, dù xe không hề đi qua trạm thu phí.

Chuyển nhầm tiền VETC và thủ tục phức tạp

Ngoài những bất cập trên, một số tài xế vẫn gặp khó khăn khi chuyển nhầm tiền đến vài triệu, thậm chí vài chục triệu vào các tài khoản thu phí không dừng như VETC. Nhiều người sau khi liên hệ với tổng đài nhờ tư vấn, thấy các thủ tục lấy lại tiền khá rườm rà và bản thân số tiền không phải là quá lớn nên đã quyết định thôi, không lấy lại nữa. Do đó nhiều lái xe góp ý mong muốn VETC nên tích hợp luôn tài khoản giao thông vào tài khoản ngân hàng để thuận tiện hơn cho người dùng.

Đại diện lãnh đạo công ty TNHH Thu phí tự động VETC khẳng định, khi khách hàng lỡ chuyển nhầm số tiền lớn vào tài khoản thu phí không dừng của VETC hoàn toàn có thể được giải quyết để lấy lại tiền đó.

"Do chính sách bảo mật và đảm bảo quyền lợi cho khách hàng nên buộc chủ tài khoản VETC phải đến trực tiếp các điểm giao dịch chính thức của VETC để giải quyết, khi đi có mang theo giấy tờ tuỳ thân. Khi xác minh xong, số tiền sẽ được chúng tôi chuyển lại vào đúng tài khoản đã chuyển nhầm ban đầu của khách hàng trong vòng 15 phút. Tuy nhiên, số tiền này không nhiều hơn số dư đang có trong tài khoản VETC", đại diện VETC nói.

Theo yêu cầu của cục Đường bộ, xe đã dán thẻ Etag của VETC phải hủy tài khoản thu phí mới được dán thẻ ePass và ngược lại để tránh cạnh tranh không lành mạnh, lãng phí thẻ đã dán. Nên khi xe đang dán ePass hay VETC nếu muốn dán loại thẻ khác đều phải hủy thẻ cũ. Theo đó, nhiều tài xế, doanh nghiệp vẫn băn khoăn khi thủ tục thay đổi nhà cung cấp dịch vụ thu phí không dừng phức tạp và mất nhiều thời gian. 

Giải thích lý do yêu cầu chủ phương tiện phải đến tận nơi để hủy thẻ với nhiều thủ tục, giấy tờ, ông Cao Đình Ngân, Trưởng phòng kinh doanh, Công ty Cổ phần Giao thông số Việt Nam (VDTC) cho biết, giống như việc thay đổi thông tin thuê bao điện thoại hay thông tin ngân hàng, việc yêu cầu khách hàng đến tận nơi để thay đổi thông tin hoặc hủy thẻ là để bảo vệ quyền lợi của khách hàng.

Về lý thuyết, việc hai bên cùng đẩy mạnh việc dán thẻ thu phí không dừng sẽ là một lợi thế trong việc nhanh chóng phủ khắp dịch vụ này tới khách hàng, tài xế và doanh nghiệp. Tuy vậy, trong quá trình này cũng nảy sinh nhiều vấn đề, trong đó có cả việc dán đè thẻ của đơn vị này lên thẻ của đơn vị khác, khiến hệ thống đọc thẻ bị lỗi, hàng loạt trường hợp bị lỗi khi qua trạm, và tài xế, doanh nghiệp bị liên lụy, phải tốn nhiều thời gian, công sức để đi làm thủ tục hủy 1 trong 2 thẻ đã dán.

Không những vậy, nhiều trường hợp nhiều chủ xe đã dán thẻ, nhưng ít sử dụng, quên luôn mật khẩu tài khoản thu phí. Đồng thời, việc mua bán xe cũ, chủ xe mới không biết mật khẩu tài khoản để sử dụng; có người muốn đổi thẻ Etag đã dán của VETC sang thẻ ePass của Viettel và ngược lại, vì những lý do khác nhau.

Với những trường hợp này, các đơn vị cung cấp đều hỗ trợ người dùng để lấy lại mật khẩu. Trường hợp muốn hủy tài khoản của thẻ khách hàng, tài xế phải liên hệ qua tổng đài để đến điểm gần nhất thực hiện hủy tài khoản chứ chưa nhà cung cấp dịch vụ nào thực hiện hủy thẻ trực tuyến. Trong nhiều trường hợp, họ phải đi hàng chục cây số để thực hiện nhiều thủ tục, giấy tờ để làm thủ tục hủy thẻ.

Việc dán thẻ lần 2 mất chi phí 120 nghìn đồng không phải là trở ngại với nhiều người, nhưng họ lại ngại chạy mấy chục cây số đến điểm hủy thẻ.

ETC nhưng vẫn ùn tắc

Sáng 26/7, cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây đã đưa vào khai thác hệ thống thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ theo hình thức điện tử tự động không dừng (ETC). Trong ngày đầu, nhiều xe chưa dán thẻ, hoặc không đủ số dư tài khoản trả phí gây nên tình trạng ùn ứ trên cao tốc. Theo đó, 3 trạm thu phí trên cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây hiện vận hành 25 làn thu phí ETC, bao gồm 11 làn vào và 14 làn ra, đảm bảo năng lực thông hành hiện tại. Theo ghi nhận sáng ngày đầu vận hành, dòng xe hướng từ nút giao An Phú (TP.HCM) đi về trạm thu phí Long Phước xảy ra tình trạng ùn ứ, tốc độ các xe lưu thông chậm. 

Một tài xế lưu thông trên cao tốc cho hay, mỗi ngày ông có việc chở hàng đi từ TP Hồ Minh bằng cao tốc TP Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây. Tuy nhiên, không có khi nào bị ùn tắc kéo dài như ngày đầu tiên ETC trên cao tốc. Ông cho rằng việc dán ETC hiện nay không được thông báo rộng rãi. Một số điểm dừng ở trạm phí triển khai dán ETC rất lộn xộn. Hy vọng trong thời gian tới tuyến cao tốc này, việc thực hiện dán thẻ dễ dàng, thuận lợi hơn.