Theo nguồn tin từ Escape, tờ báo chuyên về du lịch hàng đầu của Úc, vừa công bố danh sách điểm đến hàng đầu (top trending) cho kỳ nghỉ lễ Phục sinh năm sau (cuối tháng 3). Hòn đảo của VN, Phú Quốc đã xuất sắc vượt qua Bali, Phuket để trở thành thiên đường mới của du khách Úc.

Trước đó, Phú Quốc cũng là đại diện duy nhất của VN vào top hòn đảo tuyệt nhất thế giới năm 2023, do độc giả của tạp chí danh tiếng Condé Nast Traveler bình chọn (giải thưởng Readers' Choice Awards 2023)...

Top đầu các bảng xếp hạng quốc tế nhưng ở trong nước, thủ phủ du lịch miền Tây lại đang ngày càng thất thế. Đã 3 mùa cao điểm liên tiếp từ đầu năm đến nay, Phú Quốc bị đánh bật ra khỏi danh sách những điểm du lịch đáng đến với khách nội địa. Lượng khách đến không những không tăng mà còn có chiều hướng giảm so với 2022. 

Theo Sở Du lịch Kiên Giang, Phú Quốc hiện vắng khách du lịch, đặc biệt dịp lễ 2/9 vừa qua, Phú Quốc đón khoảng 62.544 lượt khách, giảm 26,5% so với cùng kỳ 2022, trong đó chỉ có 5.700 lượt khách quốc tế. Và chỉ có khoảng 19.000 lượt khách lưu trú, giảm gần 40% so với cùng kỳ và công suất phòng chỉ đạt khoảng 27%.

Hàng loạt nhà hàng, bãi biển, khu du lịch, dịch vụ ca nô vốn nổi tiếng ở thị trấn Dương Đông, An Thới hay khu vực nam đảo Phú Quốc đìu hiu thưa vắng khách. Khách sạn, resort cao cấp lẫn bình dân, công suất phòng khai thác chỉ đạt 20 - 30%. Trên khắp các trang mạng xã hội du lịch đảo Phú Quốc, "lướt" tới đâu cũng thấy tràn ngập lời ta thán chuyện vắng khách, ế phòng, thất thu. Hiện du khách đến Phú Quốc bằng đường hàng không chiếm khoảng 60%, đường tàu khoảng 40%, tuy nhiên các chuyến bay, chuyến tàu hiện đều vắng khách.

Về phía doanh nghiệp, bà Lâm Thị Diễm Trâm, giám đốc Công ty TNHH du lịch và sự kiện đảo ngọc Phú Quốc, chia sẻ "du lịch Phú Quốc đang gặp rất nhiều khó khăn, lượng khách giảm 40 - 50% so với mọi năm. Để thu hút khách du lịch đến Phú Quốc, đơn vị của bà Trâm đã tung ra 10 sản phẩm hấp dẫn thu hút khách gồm: gói du lịch 4 ngày 3 đêm ở Phú Quốc, du khách sẽ được tặng tour đi bốn đảo Nam An Thới (phường An Thới) tham quan, trải nghiệm, chụp ảnh và lặn ngắm san hô; khách ở Vinpearl Phú Quốc bảy đêm sẽ được giảm một đêm..."

Bước sang năm thứ 6 kinh doanh lữ hành tại Phú Quốc (Kiên Giang), ông Phạm Quang Hậu, CEO Rooty Trip, thừa nhận "chưa bao giờ đảo Ngọc ít khách như hiện tại. Khung giờ 8 - 9h sáng, đường phố vẫn vắng tanh. Hệ thống cáp treo Hòn Thơm cũng ngừng phục vụ cho đến tháng 11. Tất nhiên, do Phú Quốc đang trong mùa mưa, lại là giai đoạn thấp điểm, nhưng mọi năm dịp này vẫn có khách (khoảng 2.000 người), thì năm nay lượng khách giảm khoảng một nửa."

Sau nhiều cuộc hội thảo, họp bàn, với các nguyên nhân được xác định là do dịch vụ đắt đỏ, nhiều doanh nghiệp hiện đã hạ giá dịch vụ, không tăng giá phòng..., nỗ lực xua tan hình ảnh xấu xí về giá cả dịch vụ, xóa bỏ danh xưng "điểm đến chỉ dành cho người giàu".

Tuy nhiên, tình hình vẫn chưa mấy khả quan. Chị Ngọc Cẩm (Hưng Yên) tới Phú Quốc du lịch cách đây không lâu. Theo chị Khanh, kinh phí du lịch 4 ngày 3 đêm cho hai người lớn và một trẻ em gần 30 triệu đồng, tốn kém hơn rất nhiều các địa điểm chị từng đi như Nha Trang, Quy Nhơn, Đà Nẵng,...

"Chi phí chuyến đi vượt quá mức mình tính toán ban đầu nên rất bất ngờ, nhất là chi phí ăn uống. Theo quan điểm của mình, đồ ăn tại Phú Quốc không đa dạng bằng nhiều điểm du lịch khác nhưng giá cao hơn 2,3 lần", chị Cẩm nói. 

Các món ăn bình dân tại đảo Ngọc mà chị Khanh thưởng thức đều có giá cao: Mì xào hài sản (nhiều rau, ít hải sản) 195.000 đồng, rau muống 50.000 đồng/đĩa, thịt kho 250.000 đồng/đĩa nhỏ... Anh Quang Anh (Võ Chí Công, Hà Nội) có nhiều lần tới Phú Quốc, và gần đây nhất lại cảm thấy thất vọng vì chi phí ăn uống hay di chuyển đều tăng "hơn tưởng tượng” và có tình trạng “chặt chém” du khách.

“Gia đình tôi chủ đích đi du lịch từ sớm nên đặt được vé máy bay giá phù hợp nhưng tiền ăn uống, đi lại thì thực sự cao hơn nhiều so với các điểm du lịch khác rất nhiều. Khi mình thắc mắc với chủ quán hay tài xế thì đều nhận được câu trả lời là do ở đảo, việc vận chuyển khó khăn nên chi phí các thứ đều đắt hơn đất liền”. 

Phú Quốc không phải trường hợp hiếm hoi rơi vào tình cảnh bị du khách quay lưng vì giá cả đắt đỏ. Nhiều năm trước, Sầm Sơn (Thanh Hóa) là một trong những điển hình về một "thủ phủ" du lịch để lại ấn tượng xấu trong lòng du khách vì tình trạng "chặt chém" hoành hành. Trong ký ức của nhiều người, Sầm Sơn là một bãi biển chen chúc người, cứ đi một quãng lại thấy những nhà hàng lụp xụp và những gánh hàng rong mời mọc du khách dọc bờ biển. Suốt một thời gian dài, Sầm Sơn được gắn mác "điểm du lịch mạo hiểm" vì nạn chặt chém, chèo kéo, ăn xin, buôn bán tràn lan, thiếu quy hoạch… làm du khách sợ hãi. Chính những điều đó khiến du khách đến Sầm Sơn ngày càng giảm đi.

Đến năm 2012, một chiến dịch ra quân mạnh mẽ đã được chính quyền địa phương thực hiện nhằm lấy lại hình ảnh cho bãi biển du lịch top đầu miền Bắc. Lãnh đạo thành phố (khi đó còn là thị xã) đã liên tục đẩy mạnh công tác kiểm tra, xử lý nghiêm các đơn vị, cá nhân vi phạm các quy định về kinh doanh, thái độ phục vụ đối với khách du lịch. Giải pháp được kiên trì thực hiện trong nhiều năm qua là công tác kiểm tra, xử phạt thông qua hệ thống đường dây nóng. "Đường dây nóng luôn có anh em túc trực. Khi có thông tin phản ánh, chúng tôi xác minh và sau 10 phút là phải có thông tin báo cáo lại cấp trên. Trong trường hợp có sai phạm, chúng tôi sẽ xử lý theo quy định pháp luật, nếu như hành vi sai phạm gây ảnh hưởng lớn, có thể sẽ truy tố trách nhiệm hình sự", lãnh đạo UBND TP. Sầm Sơn chia sẻ.

Từ năm 2021 đến nay, địa phương này còn áp dụng triệt để công nghệ khi tích hợp 155 camera nhận diện khuôn mặt để theo dõi và kịp thời xử lý các trường hợp không chấp hành hiệu lệnh của đèn tín hiệu giao thông; ô tô đậu, dừng không đúng nơi quy định; tự ý bán hàng rong nhỏ lẻ trên lòng đường, vỉa hè đô thị; các hành vi lấn chiếm vỉa hè làm nơi kinh doanh, để xe, vật liệu xây dựng trên các tuyến phố… Song song, TP. Sầm Sơn tích cực tuyên truyền cho người dân về chủ trương phát triển du lịch bền vững, thay đổi tư duy "ăn xổi", làm cho họ hiểu rằng chuyện ép giá một quả dừa, 2 bát cơm... không đem lại hiệu quả lâu dài. Ngược lại, nếu ứng xử thân thiện, người dân có thể kiếm tiền từ du khách rất nhiều lần.

Đến nay, tình hình an ninh trật tự, hiện tượng chèo kéo khách du lịch cơ bản đã không còn. Tận dụng thêm lợi thế cộng hưởng từ những mảnh ghép đang dần thành hình của tuyến xương sống cao tốc Bắc - Nam, Sầm Sơn đã lột xác trở thành điểm đến luôn nằm trong top đáng quan tâm nhất khu vực phía bắc, hướng tới TP du lịch biển vươn tầm quốc tế.

Ông Martin Koener - Trưởng tiểu ban Du lịch của Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF)

Nhìn lại câu chuyện của đảo ngọc Phú Quốc, Ông Martin Koener - Trưởng tiểu ban Du lịch của Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) từng trả lời trong một buổi phỏng vấn với VOV cho biết, Phú Quốc là một hòn đảo xinh đẹp với nhiều điểm tham quan và hoạt động dành cho khách du lịch. Tuy nhiên, nó cũng đang phải đối mặt với một số thách thức có thể ảnh hưởng đến ngành du lịch tại đây. Một trong những vấn đề chính là chi phí đi lại và lưu trú tại Phú Quốc ở mức cao. Theo thống kê, Phú Quốc có giá khách sạn trung bình cao nhất Việt Nam, ở mức 77 USD/đêm. Giá vé máy bay từ Hà Nội hoặc TP.HCM đến Phú Quốc cũng có lúc đắt đỏ, dao động từ 100 đến 200 USD cho một chuyến khứ hồi. Những chi phí này có thể ngăn cản một số khách du lịch đang tìm kiếm các lựa chọn hợp lý với túi tiền hơn.

Một vấn đề nữa là mặc dù Phú Quốc có nhiều điểm tham quan tự nhiên và văn hóa, chẳng hạn như bãi biển, thác nước, các di tích, nhà máy sản xuất nước mắm và khu ngọc trai, nhưng một vài nơi trong số đó không được duy trì hoặc quảng bá tốt. Hơn nữa, Phú Quốc chưa cung cấp đủ sự đa dạng và mới lạ cho những du khách muốn trải nghiệm điều gì đó khác biệt hoặc độc đáo. 

Vì vậy, Phú Quốc cần nâng cao khả năng cạnh tranh và sức hấp dẫn bằng cách giảm chi phí, nâng cao chất lượng và đa dạng hóa dịch vụ. Có một số giải pháp cho vấn đề này, như phát triển thêm các hãng hàng không giá rẻ và đường bay đến Phú Quốc để tăng khả năng tiếp cận và chi trả; khuyến khích đầu tư phát triển hơn nữa các cơ sở lưu trú, đặc biệt là các khách sạn, nhà nghỉ, homestay bình dân và trung cấp. 

Cần thúc đẩy các hoạt động du lịch thân thiện với môi trường và dựa vào cộng đồng, thể hiện di sản văn hóa và thiên nhiên của Phú Quốc, như leo núi, đi xe đạp, chèo thuyền kayak, lặn với ống thở, lặn biển, câu cá, lớp học nấu ăn, hội thảo nghệ thuật... Phú Quốc phải có thêm nhiều sự kiện, lễ hội tôn vinh văn hóa, ẩm thực, âm nhạc, nghệ thuật và lịch sử Phú Quốc như lễ hội hải sản, lễ hội hồ tiêu, lễ hội nước mắm, lễ hội ngọc trai... Phú Quốc cần hợp tác với các điểm đến khác tại Việt Nam và Đông Nam Á để tạo ra các gói và hành trình hấp dẫn hơn cho du khách muốn khám phá nhiều vùng miền hơn.

Ngoài ra, ông Martin cũng có thể đề xuất một số giải pháp khả thi để giải quyết những tồn tại này như:

Thứ nhất, cần triển khai hệ thống quy hoạch và quản lý toàn diện và tổng hợp cho du lịch Phú Quốc, có sự tham gia của tất cả các bên liên quan và các ngành liên quan, dựa trên các nguyên tắc bền vững về sinh thái, xã hội và kinh tế.

Thứ hai, mâng cao chất lượng và sự đa dạng của các sản phẩm và dịch vụ du lịch tại Phú Quốc thông qua thúc đẩy đổi mới, sáng tạo và khác biệt, đồng thời phát triển các thị trường ngách và các phân khúc phục vụ nhu cầu, sở thích của nhiều đối tượng khách du lịch.

Thứ ba, tăng cường công tác bảo tồn, phục hồi các nguồn tài nguyên thiên nhiên và văn hóa ở Phú Quốc, bằng việc thực hiện các biện pháp hiệu quả để ngăn ngừa và giảm thiểu tác động môi trường, bảo vệ đa dạng sinh học và các hệ sinh thái, bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa của địa phương.

Thứ tư, cải thiện cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất ở Phú Quốc, bằng cách đầu tư phát triển và bảo trì đường bộ, sân bay, bến cảng, cấp nước, điện, quản lý chất thải, chăm sóc sức khỏe, giáo dục và các dịch vụ công cộng khác cần thiết cho khách du lịch và cư dân.

Thứ năm, thúc đẩy sự tham gia và trao quyền cho cộng đồng địa phương trong du lịch Phú Quốc, bằng cách nâng cao nhận thức, kỹ năng và năng lực của họ, bằng cách tạo thêm cơ hội việc làm và thu nhập, đảm bảo phân phối lợi ích và chi phí công bằng và tôn trọng quyền và lợi ích của họ.

Các giải pháp cần thực hiện đồng bộ và "đồng lòng" từ các địa phương liên quan, doanh nghiệp vận tải hành khách, doanh nghiệp lữ hành, khách sạn, nhà nghỉ, thương nhân làm kinh doanh ở Phú Quốc... Cần sự hợp tác và phối hợp của nhiều chủ thể và cơ quan ở các cấp khác nhau, cũng như sự cam kết và hỗ trợ của chính phủ, khu vực tư nhân, xã hội dân sự và cộng đồng quốc tế. Bằng cách thực hiện các giải pháp này, hy vọng du lịch Phú Quốc sớm có thể khắc phục các vấn đề hiện tại và phát huy hết tiềm năng của mình như một điểm đến bền vững và cạnh tranh.