Chiều 10/8, giải trình ý kiến liên quan đến câu hỏi chất vấn của đại biểu Nguyễn Yến Nhi - Đoàn ĐBQH tỉnh Bến Tre về vấn đề tín dụng đen. Theo đại biểu Nhi, có thực trạng bên cho vay nặng lãi buộc bên đi vay phải sang tên nhà, đất để thế chấp, cầm cố. Khi người đi vay không trả được nợ do lãi mẹ đẻ lãi con thì chúng sang nhượng nhà, đất đó cho người khác. Cơ quan chức năng khó khăn trong thu thập chứng cứ xử lý.

Trả lời đại biểu Bến Tre, Bộ trưởng Tô Lâm thừa nhận tội phạm "tín dụng đen" rất tinh vi và phức tạp. Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm khẳng đinh, chừng nào còn nhu cầu vay và cho vay thì tín dụng đen còn “đất” hoạt động.

Trong 3 năm qua, lực lượng công an phối với các lực lượng có liên quan xử lý, giải quyết trấn áp mạnh mẽ loại tội phạm này đã kiềm chế và đẩy lùi được loại tội phạm này, không còn tình trạng phức tạp, công khai, lộng hành như thời gian trước đây.

Tuy nhiên, tình hình vẫn tiềm ẩn phức tạp, nhất là cho vay qua Internet. Gần đây, ngành Công an triệt phá băng nhóm hoạt động với quy mô lớn, hoạt động ở nhiều tỉnh thành do các đối tượng, thậm chí có cả người nước ngoài tham gia điều hành với quy mô rất lớn, với số tiền cho vay lên tới nghìn tỷ đồng.

Bộ trưởng Tô Lâm cho rằng nguyên nhân chủ yếu của tình trạng trên là do nhu cầu tín dụng đen trong nhân dân rất lớn. Việc xử lý tội phạm liên quan đến tín dụng đen cũng gặp khó khăn do số đối tượng dùng các thủ đoạn lách luật nên khó xác định giữa phạm vi dân sự với hình sự, nếu không thận trọng, không thể hình sự hóa quan hệ dân sự, nếu không làm tốt sẽ bỏ lọt tội phạm.

Trong thời gian tới, Bộ Công an sẽ tiếp tục duy trì thế tấn công, trấn áp, triển khai chuyên đề phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động tín dụng đen; kịp thời phát hiện những địa bàn phức tạp, các cơ sở kinh doanh, doanh nghiệp, cá nhân, đối tượng, băng nhóm hoạt động tín dụng đen; triển khai các biện pháp nghiệp vụ phòng ngừa và đấu tranh ngay từ khi mới manh nha hoạt động, không để các đối tượng mở rộng phạm vi hoạt động.

Đồng thời phối hợp chặt chẽ với ngành ngân hàng đẩy mạnh các biện pháp để người dân tiếp cận được nguồn vốn vay của các tổ chức tín dụng của ngân hàng một cách thuận lợi, đáp ứng được yêu cầu, không phải không phải đi vay tín dụng đen. Nghiên cứu phối hợp với ngành ngân hàng tham mưu cấp có thẩm quyền quy định hoạt động vay tín chấp, cho vay trực tuyến, vay qua app hiện nay.  

Bên cạnh đó, một trong những biện pháp căn cơ hiện nay sử dụng căn cước công dân để thực hiện cho vay, giải quyết những vấn đề về tín chấp, thế chấp tài sản, theo đó các tổ chức ngân hàng, tài chính có thể xác định ngay được người vay rất chính xác.

Song song với đó, tiếp tục điều tra, xử lý nghiêm các loại tội phạm vi phạm pháp luật liên quan đến tín dụng đen bởi phần lớn các tổ chức tín dụng đen đều có liên quan với đối tượng tội phạm hình sự. Xử lý triệt để, nghiêm minh các vụ án liên quan đến hoạt động tín dụng đen, nhất là các vụ án liên quan đến các cán bộ thuộc các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp tiếp tay, cung cấp vốn cho tín dụng đen hoạt động.

Ngoài ra, ông Tô Lâm cho biết, Bộ hiện đã đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức, phối hợp cùng các cấp, các ngành cải thiện điều kiện lao động, làm việc của công nhân, giảm bớt các hoạt động phức tạp của công nhân, trong đó có hoạt động tín dụng đen. 

Tham gia trả lời chất vấn, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng cho biết, thời gian qua NHNN đã ban hành đồng bộ quy định pháp lý về việc tổ chức tín dụng cho khách hàng vay vốn với các quy định rõ ràng về điều kiện vay vốn, khách hàng nêu rõ khoản vay và khả năng trả nợ, đồng thời thỏa thuận thời hạn trả nợ.

Thực tế sẽ có trường hợp khách hàng không trả được nợ thì có thể yêu cầu gia hạn nợ, có đơn đề nghị và chứng minh khả năng trả nợ theo thời hạn mới. Để trả nợ khách hàng có thể có nhiều nguồn khác nhau, có trường hợp khách hàng vay tín dụng đen thì tổ chức tín dụng khó có thể biết được nguồn trả nợ từ đâu.

Thống đốc NHNN cho biết hiện nay mạng lưới các chi nhánh, phòng giao dịch của các tổ chức tín dụng là rất đa dạng, cùng với đó là các công ty tài chính và tổ chức tài chính vi mô. Do đó, khi có nhu cầu vay vốn người dân nên tiếp cận các kênh chính thức.

Trong thời gian tới, NHNN sẽ tiếp tục tăng cường thông tin tuyên truyền về vay vốn, tiếp cận tín dụng để người dân có thể tiếp cận vốn từ các kênh chính thức.