Theo thông tin mới nhất từ Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), ngày 24/10, sau các phản ánh về việc chưa đăng ký hoạt động tại Việt Nam mặc dù đã tích cực quảng cáo và kinh doanh, Temu đã có văn bản chính thức về việc thực hiện các yêu cầu tuân thủ pháp luật thương mại điện tử Việt Nam. Đây được xem là nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới có ngôn ngữ thể hiện tiếng Việt và thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định số 52/2013 được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 85/2021. 

Temu là ai?

Temu là nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới thuộc sở hữu của PDD Holdings (Trung Quốc) - được mệnh danh là "quái vật trong ngành thương mại điện tử Trung Quốc". Theo chuyên gia Shaun Rein từ China Market Research Group, PDD Holdings đã tạo nên thành công lớn tại Trung Quốc với nền tảng Pinduoduo: "Trên khắp đại lục, mọi người đều mua sản phẩm trên Pinduoduo, từ loa đến áo phông hay tất."

Ra mắt từ tháng 9/2022, Temu đã nhanh chóng bành trướng ra thị trường quốc tế. Theo chuyên gia Ines Durand từ SimilarWeb, bí quyết thành công của Temu nằm ở "hệ thống tuyệt vời, dựa vào việc thu thập dữ liệu lớn ở quy mô lớn về xu hướng tiêu dùng, các sản phẩm được tìm kiếm và nhấp nhiều nhất, sau đó cung cấp cho từng nhà sản xuất."

Hiện Temu là nền tảng thương mại điện tử phổ biến thứ hai thế giới với 662,5 triệu lượt truy cập trung bình hàng tháng trong quý 3/2024, chỉ đứng sau Amazon với 2,7 tỷ lượt truy cập. Riêng tại Mỹ, nền tảng này thu hút gần 152 triệu người sử dụng mỗi tháng.

Chiến lược "đốt tiền" và những hệ lụy

Tại thị trường Việt Nam, Temu gây ấn tượng với giao diện tiếng Việt đầy đủ, thân thiện, dễ sử dụng, cung cấp đủ các ngành hàng phổ biến như thời trang, đồ điện tử, gia dụng, trẻ em, văn phòng phẩm. Nền tảng này nổi bật với các ưu đãi giảm giá lên đến 90%, miễn phí vận chuyển và chính sách đổi trả trong vòng 90 ngày.

Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo về việc giá gốc có thể bị thổi phồng để tạo ấn tượng về mức giảm giá sâu. Chẳng hạn, một mẫu tai nghe không dây được rao bán trên Temu với mức giá hơn 7,1 triệu đồng, giảm từ giá gốc gần 21 triệu đồng (khoảng 66%). Trong khi đó, mức giá chính hãng của sản phẩm này khi mới ra mắt vào năm 2020 chỉ khoảng 8,5 triệu đồng và hiện tại chỉ còn 5,5 triệu đồng trên trang web Sony Việt Nam.

Những rủi ro đáng báo động

Vấn đề chất lượng sản phẩm trên Temu đang gây nhiều lo ngại. Theo điều tra của tổ chức CHOICE (Australia), trong 15 món đồ chơi được kiểm tra ngẫu nhiên, không sản phẩm nào đạt tiêu chuẩn an toàn. Các sản phẩm này bao gồm máy chiếu, đồng hồ trẻ em, con quay, đèn trà LED và váy tutu phát sáng, với những lỗi an toàn như pin dễ tháo rời, ốc vít lỏng lẻo và nhãn không đầy đủ.

Tại Anh, tổ chức Which phát hiện các sản phẩm máy sưởi của Temu có nguy cơ gây cháy và không đủ điều kiện bán hợp pháp. Nghiêm trọng hơn, một cuộc điều tra của Dispatches thuộc kênh Channel 4 của Anh phát hiện Temu đã quảng cáo sai sự thật về chứng nhận an toàn của sản phẩm, bằng cách chồng tên của thương gia lên tài liệu chứng chỉ thật.

Đặc biệt nghiêm trọng, công ty nghiên cứu thị trường Grizzly Research mô tả Temu là "ứng dụng nguy hiểm nhất đang lưu hành rộng rãi". Các hoạt động thu thập dữ liệu của Temu được cho là vượt xa những gì cần thiết đối với một nền tảng thương mại điện tử. Ứng dụng này yêu cầu quyền truy cập rộng rãi vào thiết bị của người dùng, bao gồm thông tin nhạy cảm như dữ liệu vị trí, danh bạ và thậm chí là quyền truy cập micro và camera. Các chuyên gia bảo mật cảnh báo rằng Temu có thể hoạt động như phần mềm độc hại, có khả năng theo dõi, thu thập dữ liệu cá nhân và thậm chí tấn công thiết bị của người dùng. Đáng chú ý, năm 2023, ứng dụng của công ty mẹ, Pinduoduo, đã bị Google gỡ bỏ khỏi cửa hàng ứng dụng chính thức do những lo ngại tương tự về bảo mật.

Làn sóng phản ứng và các biện pháp quản lý

Indonesia đã trở thành quốc gia đầu tiên trong khu vực cấm hoàn toàn Temu. Theo Li Jianggan, giám đốc điều hành của công ty đầu tư mạo hiểm Momentum Works, quyết định này xuất phát từ đặc thù cơ cấu kinh tế của Indonesia, nơi các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa đóng góp 60% GDP và tạo ra 97% việc làm.

Musk Li Zhipeng, nhà sáng lập trang thông tin thương mại điện tử Đông Nam Á DNY123, nhận định: "Vấn đề cốt lõi là mô hình xuyên biên giới. Khi một lượng lớn hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc tràn vào Indonesia, nó sẽ tác động đến ngành sản xuất địa phương". Thái Lan cũng đang xem xét các biện pháp đánh thuế để kiểm soát tình trạng này. Còn tại Mỹ, nền tảng này đang bị giám sát chặt chẽ vì lo ngại về bảo mật dữ liệu và nguồn gốc sản phẩm.

Tại Việt Nam, Bộ Công Thương đang triển khai nhiều biện pháp quản lý quyết liệt. Tổng cục Quản lý thị trường được chỉ đạo phối hợp với Tổng cục Hải quan tăng cường giám sát, kiểm soát hàng hóa từ các nền tảng xuyên biên giới. Ủy ban Cạnh tranh quốc gia cũng đẩy mạnh công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trên không gian mạng.

Đáng chú ý, Bộ Công Thương đang xây dựng báo cáo trình Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính nghiên cứu phương án giám sát, quản lý hàng hóa nhập khẩu qua các sàn thương mại điện tử chưa tuân thủ quy định pháp luật Việt Nam. Song song với đó, Bộ cũng đang triển khai đề án chống hàng giả, hàng nhái và bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử.

Trước mắt, người tiêu dùng cần thận trọng khi mua sắm trên Temu. Đặc biệt lưu ý việc kiểm tra kỹ thông tin sản phẩm, đọc đánh giá từ người dùng khác và cân nhắc các rủi ro về bảo mật khi cung cấp thông tin thanh toán. Đáng chú ý, nền tảng này hiện chỉ chấp nhận thanh toán qua thẻ quốc tế hoặc Apple Pay, chưa hỗ trợ thanh toán khi nhận hàng, điều này càng đòi hỏi người dùng phải cẩn trọng hơn trong quyết định mua sắm của mình.

Động thái này diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang là một trong những thị trường thương mại điện tử sôi động nhất khu vực, với tốc độ tăng trưởng trung bình 25%/năm. Thị trường bán lẻ trực tuyến của Việt Nam ước đạt 20,5 tỷ USD năm 2023, thu hút hơn 61 triệu người tiêu dùng mua sắm trực tuyến.