Dự án hệ thống tiêu úng Đông Sơn được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phê duyệt đầu tư vào tháng 4/2007 với tổng mức đầu tư hơn 326 tỷ đồng (vốn trái phiếu Chính phủ). Đến năm 2009, dự án này được điều chỉnh tổng mức đầu tư lên 978,811 tỷ đồng, tăng gấp 3 lần số vốn ban đầu. UBND TP Thanh Hóa được giao làm chủ đầu tư, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là chủ quản đầu tư.

Dự án 14 năm vẫn ì ạch

Hệ thống tiêu úng Đông Sơn là dự án đa mục tiêu, có vai trò tiêu úng cho khoảng 13.356 ha của các huyện: Thiệu Hóa, Đông Sơn, Quảng Xương và TP. Thanh Hóa (trong đó đất nông nghiệp 5.558 ha; đất đô thị 7.798 ha), với nhiều hạng mục chính như: Nạo vét và gia cố 41,43 km hệ thống sông Quảng Châu, sông Thọ Hạc, sông Bến Ngự và sông Kênh Vinh; đầu tư 9 cầu qua sông Thọ Hạc và sông nhà Lê; sửa chữa, thay thế, cải tạo, nâng cấp cống Quảng Châu (TP. Sầm Sơn), nhà quản lý cống Quảng Châu...

Phóng viên trực tiếp đến địa điểm đoạn chảy qua phường Trường Thi, TP. Thanh Hóa (thuộc gói thầu 21 của Dự án), dù đang thời điểm thời tiết ít mưa nhưng lòng sông no ứ nước bởi các loại rau, cỏ dại mọc um tùm lấn ra giữa lòng sông. Hai bên bờ bị bồi lấp bởi đủ loại rác thải, khiến nước dồn ứ lại, không thể chảy về xuôi. Xa về phía thượng nguồn (thuộc phường Đông Thọ) là mấy trụ cọc bê tông chưa được sử dụng, nằm ngổn ngang, thi gan với mưa nắng.

Đưa tay chỉ đoạn sông trước nhà mình, bà Lê Thị Út, trú tại số 1, đường Tiền Phương, phường Trường Thi, thành phố Thanh Hóa cho biết: Chuyện lụt lội đối với người dân sinh sống hai bên bờ sông mỗi khi mùa mưa lũ về đã là chuyện “thường ngày ở huyện”. Nhưng năm nay thì khác, cách đây ít hôm, trời chỉ đổ một trận mưa lớn  mà nước đã ngập quá nửa hè nhà. “Mùa mưa năm trước, không riêng gì nhà tôi mà các nhà khác cùng dãy phố liên tục bị ngập nước, nhất là khi mùa mưa bão về, nước ngập cả tuần rồi mới rút khiến bà con vô cùng khổ sở.” – bà Út cho biết thêm.

Chung cảnh ngộ như bà Út,  gia đình anh Lê Ngọc Hoàng còn lâm vào tình trạng bi đát hơn. Anh cho biết: Dự án này được triển khai đã khá lâu nhưng không hiểu sao đến nay vẫn chưa thấy chính quyền và Ban quản lý dự án giải quyết xong vấn đề đền bù để bà con di dời. Vì nhà nằm trong diện phải quy hoạch nên suốt nhiều năm nay anh Hoàng không dám xây mới hay sửa sang lại ngôi nhà đã xuống cấp trầm trọng.

Trao đổi với chúng tôi, ông Lê Huy Huấn, cán bộ địa chính phường cho biết: Gói thầu 21 chạy qua địa phận phường có 83 hộ và 1 tổ chức bị ảnh hưởng, trong đó 63 hộ phải di chuyển đi nơi khác. Hiện cơ bản các hộ đã đăng ký di dời nhưng do công tác bồi thường giải phóng mặt bằng còn nhiều vướng mắc và một phần do cơ sở hạ tầng tại khu tái định cư chưa được đảm bảo nên họ chưa di dời.

Cần phải có giải pháp mạnh mẽ hơn

Mới đây, ông Lê Đức Giang, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa cùng lãnh đạo các sở, ngành đi kiểm tra tiến độ dự án trên địa bàn TP. Thanh Hóa.

Đại diện từ các sở, ngành, UBND TP. Thanh Hóa và các đơn vị liên quan đã chỉ ra những yếu kém trong công tác quản lý của các bên liên quan, thảo luận nhiều giải pháp tháo gỡ vướng mắc, nhất là liên quan đến nguồn vốn.

Sau khi đi thị sát tình hình thực tế của dự án, nghe báo cáo và ý kiến tham mưu của các ngành tại cuộc họp. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Đức Giang nhấn mạnh: Dự án Hệ thống tiêu úng Đông Sơn là dự án trọng điểm về tiêu úng trên địa bàn tỉnh; tuy nhiên do nhiều yếu tố khách quan lẫn chủ quan, đến nay dự án đã bị kéo dài lên đến 14 năm.

Để giải quyết dứt điểm tình trạng này, ông Giang yêu cầu UBND TP. Thanh Hóa thực hiện dứt điểm các phần việc do Bộ NN&PTNT giao thuộc thẩm quyền của địa phương, như: Tạm dừng, không tiến hành tổ chức triển khai các gói thầu mới trong hợp phần của dự án; thực hiện thu hồi các nguồn vốn dư ứng và những khoản chi sai quy định; tiến hành thanh quyết toán các gói thầu đã hoàn tất theo Quyết định số 1257/QĐ-BNN-XD ngày 17/4/2019. Ngoài ra, TP Thanh Hóa phải tăng cường quản lý về trật tự xây dựng, đặc biệt ko để xảy ra tình trạng xây dựng trái phép trên địa bàn dự án.

Dự án tiêu úng Đông Sơn có tổng mức đầu tư trên 733 tỷ đồng bằng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý, UBND TP Thanh Hóa làm chủ đầu tư, Ban QLD Cải thiện môi trường đô thị miền Trung (CTMTDTMT) là đơn vị trực tiếp quản lý Dự án, được khởi công từ tháng 10-2009, với tổng chiều dài trên 41 km. Mục tiêu chính của Dự án tiêu úng cho khoảng 13.356 ha của các huyện Đông Sơn, Thiệu Hóa, Quảng Xương và TP Thanh Hóa, dự kiến hoàn thành giai đoạn I vào tháng cuối tháng 12/2016.