Phòng NN&PTNT huyện Tu Mơ Rông (Kon Tum)  có báo cáo sơ bộ tình hình thiệt hại sâm Ngọc Linh do sâu bệnh, mưa đá gây ra trên địa bàn. Theo đó, số lượng sâm Ngọc Linh bị thiệt hại do sâu bệnh hại 29.143 cây (nhiều nhất là xã Măng Ri với 20.168 cây) và 652 cây bị chết do ảnh hưởng mưa đá.

Theo đơn vị này, một số vườn sâm Ngọc Linh của người dân đang mắc một số bệnh hại. Qua đó, phòng NN&PTNT kiến nghị UBND huyện báo cáo UBND tỉnh để chỉ đạo cho các sở ngành liên quan nghiên cứu, hướng dẫn các biện pháp phòng trừ sâu bệnh gây hại trên cây sâm Ngọc Linh.

Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Kon Tum, kết quả kiểm tra tại các địa phương cho thấy nhóm sâm Ngọc Linh bị bệnh chủ yếu là 1 năm tuổi với các triệu chứng bị vàng lá, teo thắt phần thân tiếp giáp với mặt đất, xuất hiện vết đốm trong phiến lá hoặc mép lá... Phần lớn sâm Ngọc Linh chết là do bệnh tán thư, thối nhũn do nấm Rhizoctonia solani và nấm Phytophthora sp gây ra và một phần nguyên nhân mưa đá, sương muối.

Ông Võ Trung Mạnh, Chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông cho biết, với số lượng sâm Ngọc Linh chết vừa nêu, ước tính thiệt hại hơn 8 tỉ đồng. “Chính quyền địa phương đã khuyến cáo thực hiện các giải pháp bước đầu cho bà con để giảm thiệt hại như che bạt, tạo rãnh thoát nước, ủ mùn. Đối với những nơi bị nặng thì di dời cây khỏi vùng bệnh”, ông Mạnh nói.

Sâm Ngọc Linh nhưng trồng ở đâu cũng được ?

Theo tài liệu cung cấp, sâm Ngọc Linh là loài thân thảo, có tên khoa học là Panax vietnamensis Haet Grushv. thuộc họ Nhân sâm (Araliaceae). Ngoài ra, còn có một số tên gọi khác là sâm Việt Nam, sâm Khu Năm (sâm K5), sâm trúc (sâm đốt trúc, trúc tiết nhân sâm), củ ngải rọm con hay cây thuốc dấu của đồng bào dân tộc sống xung quanh chân núi Ngọc Linh.

Trên thế giới chỉ có nước Việt Nam, và cả nước chỉ có 16 xã thuộc 2 huyện của 2 tỉnh (huyện Tu Mơ Rông - tỉnh Kon Tum và huyện Nam Trà My - tỉnh Quảng Nam) là có sâm Ngọc Linh. Đỉnh Ngọc Linh cao 2.598m được xem như nóc nhà của Tây Nguyên, có rừng nguyên sinh cùng với sự phong phú của hệ động, thực vật với các điều kiện tự nhiên đặc biệt phù hợp cho sự sinh trưởng và phát triển của cây sâm Ngọc Linh. 

Trời đất đã tạo ra đặc trưng, khí hậu riêng cho vùng núi Ngọc Linh, nên chỉ có cây sâm được trồng trên núi này mới khẳng định được chất lượng. Khi di thực qua vùng đất khác, thì chất lượng không thể bằng sâm được trồng tại vùng Ngọc Linh. 

Về việc chất lượng sâm Ngọc Linh đưa vào trồng đại trà sau khi được Thủ tướng Chính phủ công nhận là sản phẩm quốc gia, vì giá thành sâm Ngọc Linh rất cao, ông Hồ Quang Bửu - Chủ tịch UBND huyện miền núi Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam từng có cuộc trao đổi với phóng viên, cho biết: “Vì sâm Ngọc Linh trồng hiện nay không bao giờ tưới nước, không bón phân, nếu bón phân củ sâm sẽ thối, sâm được trồng theo cách truyền thống chứ chưa trồng theo phương pháp áp dụng kỹ thuật. Tôi khẳng định, hiện nay sâm Ngọc Linh chưa thể trồng tại đồng bằng và đại trà như sâm Hàn Quốc được". 

Việc trồng sâm Ngọc Linh đã khó, duy trì và phát triển cho một cây sâm đủ 3 - 4 năm để thu hoạch là còn khó hơn. Thế nhưng trên thị trường hiện này vẫn có những doanh nghiệp bán tràn lan những thành phẩm chế biến mang mác Sâm Ngọc Linh như rượu sâm, sâm ngâm mật ong, trà sâm, sữa bột... mắt thường kiểm định sâm thật - giả đã khiến các chuyên gia đau đầu chưa nói đến bên trong chất lượng của những sản phẩm này ra sao.

Ông Vương Văn Mười, Phó Chủ tịch huyện Tu Mơ Rông cho biết nếu cần mua sâm Ngọc Linh phải vào tận các thôn làng rồi nhờ chủ vườn bán cho một vài củ, muốn mua nhiều họ cũng không bán. Để khẳng định một củ sâm là sâm Ngọc Linh, trước tiên củ sâm phải còn đủ lá và phải được đưa đến Viện dược liệu làm kiểm nghiệm.

“Nếu là củ đã ngâm rượu, ngâm mật ong hoặc phơi khô, hoặc không còn lá thì không thể nào biết được. Đừng tin vào cam kết của người bán. Người nào bán cũng cam kết người mua có thể mang đi xét nghiệm thoải mái, nếu không phải Ngọc Linh, đền tiền 10 lần giá trị mua, dù người bán có cam kết nếu không phải sâm Ngọc Linh thật sẽ hoàn tiền hay gì gì đó, cũng chớ nên tin", ông Mười chia sẻ.

Trong bối cảnh "thật - giả lẫn lộn" như hiện nay, khi tình trạng trà trộn các sản phẩm không đảm bảo chất lượng, mạo danh sâm Ngọc Linh để trục lợi thì mỗi người dân nên là người tiêu dùng thông thái. Khi chọn mua các sản phẩm từ sâm Ngọc Linh nên chọn các cơ sở uy tín, có diện tích trồng sâm lớn trên địa bàn tỉnh và mua các sản phẩm có truy xuất nguồn gốc, đăng ký nhãn hiệu… để không mất số tiền lớn, lại không đảm bảo mục đích bồi bổ sức khỏe như mong muốn.