Ga ngầm cạnh Hồ Gươm có được ủng hộ?
Dự án xây dựng ga ngầm C9 trước trụ sở Tổng công ty Điện lực Hà Nội, dưới vườn hoa bờ hồ Hoàn Kiếm hiện đang được nhiều chuyên gia ủng hộ.
Hà Nội có văn bản lấy ý kiến các bộ, ngành về ba phương án hướng tuyến ga ngầm C9 trên tuyến đường sắt đô thị số 2 Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo. Trong đó, phương án 1 là kéo ga ra ngoài vùng bảo vệ II của di tích Hồ Gươm, nằm dưới đường Đinh Tiên Hoàng. Phương án 2 là đặt trước trụ sở Tổng công ty Điện lực Hà Nội, dưới vườn hoa bờ Hồ Gươm. Phương án 3 là bỏ ga ngầm C9 hoặc lùi thời điểm xây dựng.
Theo đánh giá từ Kiến trúc sư Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam (nguyên Thứ trưởng Xây dựng), phương án 2 được coi là tối ưu vì nhà ga được thiết kế chìm dưới mặt đất, sử dụng công nghệ máy đào tiên tiến nên khi thi công và vận hành ít gây xáo trộn cảnh quan.
Tại châu Âu, nhiều thành phố đã tận dụng ga tàu điện ngầm cũng như tuyến metro để tăng giá trị du lịch với các địa điểm nổi tiếng, giúp du khách chỉ cần đi metro cũng có thể tham quan toàn bộ thắng cảnh thành phố. Tại thành phố Rome (Italy), du khách có thể đến đấu trường La Mã Colosseo từ ga ngầm Colosseo với cửa lên xuống cách đấu trường chỉ 80m.
Tại Paris, ga tàu điện Pont Marie được đặt cạnh sông Seine, cách nhà thờ Đức Bà khoảng 550m. Ga Louvre Rivoli cách bảo tàng Louvre khoảng 200m. Ngoài ra, tuyến metro số 6 chạy ngầm dưới quảng trường tháp Eiffel và có hệ thống hầm ngầm, giúp du khách có thể tham quan tháp kết nối với metro này.
Nếu chọn phương án 1, việc dịch chuyển ga C9 sẽ phải điều chỉnh hướng tuyến, quy hoạch, trong đó có nội dung cần thẩm quyền quyết định của Thủ tướng. Điều này sẽ khiến dự án càng chậm trễ hơn, dễ xảy ra tình trạng trì hoãn trong nhiều năm.
Ông Phạm Văn Khánh, nguyên Cục trưởng Kinh tế xây dựng cũng cho rằng bản chất ga tàu điện đô thị cần được xây ở nơi đông người với mật độ đi lại lớn. Việc đặt ga C9 gần các khu vực di tích không làm hỏng cảnh quan mà còn có thể phát huy triệt để giá trị văn hóa, du lịch của các công trình kiến trúc.
Hướng tuyến theo phương án 2 đã được khảo sát kỹ, đáp ứng tiêu chuẩn về tốc độ tàu, bán kính đường cong tuyến. Bên cạnh đó, thay đổi sẽ dẫn đến nhiều bài toán kỹ thuật cũng như đội chi phí không cần thiết. Vướng mắc lớn nhất đối với dự án là Bộ Văn hóa, Thể thao Du lịch và một số chuyên gia văn hóa là sự lo ngại xây ga C9 trong vùng bảo vệ II của di tích Hồ Gươm sẽ vi phạm Luật Di sản văn hóa.
Cũng bàn về phương án, nhà sử học Dương Trung Quốc chia sẻ rằng ông hiểu quan điểm của cơ quan quản lý Nhà nước về văn hóa về việc đào bới sát các di tích nổi tiếng như Hồ Gươm, tháp Bút, đền Ngọc Sơn có thể gây ra những tổn hại không thể hồi phục. Tuy nhiên, quan điểm bảo tồn văn hóa, tâm linh phải phù hợp với bối cảnh xã hội. Với sự ưu việt của công nghệ hiện nay, sự xung đột giữa hai xu hướng này có thể được giảm thiểu đáng kể.
Trong khi đó, các chuyên gia giao thông lại đánh giá dự án đường sắt đô thị số hai tiếp tục chậm trễ sẽ là thiệt hại lớn cho xã hội, khiến Hà Nội mất đi nhiều lợi thế trong việc thúc đẩy giao thông công cộng, hạn chế xe cá nhân. Theo đó, đề xuất Hà Nội sớm đưa ra quyết định dựa trên thông tin khách quan về mặt kỹ thuật.