Tuy nhiên  cam kết tín dụng cấp cho nhà thầu tham gia các gói thầu trên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia hiện nay chưa có sự thống nhất, dẫn đến nhiều doanh nghiệp có năng lực yếu kém vẫn được xác nhận tín dụng để trúng thầu nhưng khi thực hiện lại “ chậm vốn” dẫn đến ì ạch trong thi công.

Từ luật...

Theo quy định của pháp luật về đấu thầu thì nhà thầu tham dự phải đáp ứng về năng lực và kinh nghiệm, trong đó yếu tố nguồn lực tài chính là bắt buộc nhằm chứng minh khả năng huy động vốn của nhà thầu nhằm đảm bảo quá trình thi công liên tục trong lúc các bên chờ nghiệm thu, thanh toán, thậm chí công trình có khả năng chậm bố trí vốn do nhiều yếu tố khách quan khác… Tuy nhiên nguồn lực tài chính bắt buộc để chứng minh năng lực của nhà thầu lại chưa có một quy định cụ thể (có tính chất bắt buộc).

 

Trao đổi với phóng viên về nguồn lực tài chính quy định trong đấu thầu, luật sư Hoàng Doanh Trung -  Đoàn luật sự thành phố Hà Nội cho biết, Thông tư số 06/TT-BKHĐT ngày 26 tháng 4 năm 2024 của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư về việc Hướng dẫn việc cung cấp, đăng tải thông tin về lựa chọn nhà thầu và mẫu hồ sơ đấu thầu trên Hệ thống mạng đấu thầu Quốc gia thì nguồn lực tài chính bao gồm các tài sản có khả năng thanh khoản cao, hạn mức tín dụng khả dụng (hạn mức tín dụng còn được sử dụng) hoặc các nguồn tài chính khác. Ngoài ra, nhà thầu có thể nộp bản cam kết tín dụng của tổ chức tín dụng hoạt động hợp pháp tại Việt Nam, trong đó cam kết sẽ cung cấp tín dụng cho nhà thầu để thực hiện gói đang xét đáp ứng quy định tại tiêu chí đánh giá về năng lực tài chính thì nhà thầu được đánh giá là đáp ứng yêu cầu về nguồn lực tài chính cho gói thầu. Bản cam kết cung cấp tín dụng bao gồm các điều kiện để được ngân hàng cấp tín dụng theo quy định của pháp luật về tín dụng vẫn được chấp nhận. Như vậy, cam kết tín dụng khi có giá trị và thời gian hiệu lực lớn hơn hoặc bằng yêu cầu của HSMT thì được xem là đáp ứng yêu cầu – Luật sư Trung nhấn mạnh.

Đến thực tiễn trong đánh giá năng lực nhà thầu…?

Tuy nhiên, thực tế cho thấy các cam kết tín dụng cấp cho nhà thầu tham gia các gói thầu trên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia chưa có sự thống nhất, rõ ràng và minh bạch trong việc xác nhận cung ứng tín dụng nhằm chứng minh năng lực thực sự của nhà thầu. Nhiều nhà thầu có năng lực yếu kém vẫn được xác nhận tín dụng từ đó dẫn đến nhiều hệ lụy trong quá trình thi công công trình dẫn đến chây ỳ, chậm tiến độ, chất lượng kém…

Đơn cử, tại gói thầu xây dựng công trình: Sắp xếp, bố trí, ổn định dân cư tại chỗ xã Đăk Sao, huyện Tu Mơ Rông vừa qua ghi nhận kiến nghị phát sinh trong quá trình đánh giá E-HSDT của tổ chuyên gia tư vấn và nhà thầu tham dự là Công ty TNHH một thành viên xây dựng Phú Gia Thịnh. Theo nhà thầu và ngân hàng cung ứng tín dụng lý giải cam kết tín dụng ngân hàng cung cấp cho nhà thầu là phù hợp với quy định của ngân hàng nhưng theo đánh giá của tổ chuyên gia tư vấn kết luận cam kết tín dụng này không đạt các tiêu chí của E-HSMT và quy định của ngân hàng Nhà nước Việt Nam về quy định phát hành thư tín dụng có điều kiện. Cụ thể:

Ngân hàng đưa ra điều kiện được cấp tín dụng khi Ban quản lý đầu tư xây dựng huyện Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum (Chủ đầu tư) chuyển tiền và tài khoản của ngân hàng khi đó mới cấp tín dụng cho nhà thầu để thi công công trình và cam kết tín dụng có hủy ngang là không thỏa mãn giá trị yêu cầu. Bởi vì khi chủ đầu tư chuyển tiền vào ngân hàng khi đó ngân hàng mới cấp tín dụng cho nhà thầu là điều kiện vô lý, không chứng minh năng lực tài chính của nhà thầu. Mặt khác, cam kết tín dụng có hủy ngang là không thỏa mãn thời gian theo yêu cầu của E-HSMT. Tổ tư vấn cũng trích dẫn quy định của ngân hàng Nhà nước Việt Nam tại Thông tư 21/2024/TT-NHNN ngày 28 tháng 6 năm 2024 cho thấy “Thư tín dụng là cam kết không thể hủy ngang của ngân hàng phát hành cho bên thụ hưởng về việc sẽ thanh toán trên cơ sở nhận được bộ chứng từ xuất trình phù hợp”

Từ phân tích trên, chủ đầu tư và tổ tư vấn không đồng ý với quan điểm cấp tín dụng của ngân hàng và đánh giá nguồn lực tài chính của nhà thầu không thỏa mãn với yêu cầu của E-HSMT.

Theo ý kiến của các chuyên gia về đấu thầu, việc đánh giá của tổ chuyên gia là có cơ sở. Cam kết tín dụng của ngân hàng phải dựa trên pháp luật về tín dụng chứ không nên tùy tiện đưa ra các quy định cá biệt dẫn đến sai bản chất và đánh giá không đúng năng lực tài chính của nhà thầu tham dự.