Phân bón không đạt chất lượng hay phân giả không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là vấn đề đảm bảo an ninh lương thực, không chỉ làm đất đai bạc màu, mà còn tác động xấu đến môi trường, mỗi năm phân bón giả gây thiệt hại cho nền kinh tế của đất nước hàng tỷ USD. Không chỉ ảnh hưởng đến năng suất cây trồng, phân bón giả, phân bón kém chất lượng còn gây ra những hậu quả nghiêm trọng về đời sống kinh tế của nông dân, ô nhiễm môi trường và suy giảm niềm tin vào thực phẩm Việt.

Theo PGS.TS Mai Thành Phụng, chuyên gia nông nghiệp, Việt Nam có tổng diện tích đất tự nhiên là 33 triệu ha, trong đó trên 10 triệu ha canh tác nông nghiệp. Một số cây trồng có vòng quay nhiều hơn một vụ trong năm như lúa, bắp… nên tổng diện tích canh tác nông nghiệp của Việt Nam ước đạt 13 triệu ha. Nếu tính trung bình phân bón giả gây thiệt hại mỗi hecta là 200 USD thì mỗi năm ngành nông nghiệp Việt Nam thiệt hại tới 2,6 tỉ USD.

Đó là mới tính đến việc năng suất cây trồng bị mất đi mà chưa tính đến thiệt hại các vụ sau vì cây ăn phân bón giả thất thu năng suất ở các vụ kế tiếp hoặc có thể chết hàng loạt. Ngoài ra, phân bón giả có thể chứa kim loại nặng, chất kích thích độc hại, chất cấm sẽ đi vào đất gây thiệt hại nghiêm trọng, không thể tính bằng tiền. Những chất độc ấy ảnh hưởng đến sức khoẻ con người, gây quái thai, dị tật… kéo dài nhiều thế hệ.

Mới đây, trong đối thoại chuyên đề: Phân bón giả - Tác hại thật, theo đánh giá của Hiệp hội Phân bón Việt Nam, có hàng nghìn đại lý phân phối phân bón tiếp tay cho phân bón giả vì đứng trước lợi nhuận quá lớn mang lại. Thống kê của cơ quan chức năng cho thấy, mỗi năm nông dân tiêu thụ khoảng 11 – 12 triệu tấn phân bón các loại. Đáng báo động, trong đó có từ 30-50% là phân bón giả, kém chất lượng.

Trong khi đó, nỗ lực phát hiện và xử phạt đối với các trường hợp kinh doanh phân bón giả dường như không xuể. Theo số liệu từ Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương), trung bình mỗi năm lực lượng quản lý thị trường bắt giữ khoảng 4.000 vụ phân bón giả. Hằng năm, Tổng cục Quản lý thị trường cũng tiến hành kiểm tra hàng nghìn hộ kinh doanh phân bón, trong đó có hàng trăm hộ vi phạm (khoảng 42%). Kiểm nghiệm hàng nghìn mẫu phân bón thì có hàng trăm mẫu (khoảng 31%) không đạt tiêu chuẩn chất lượng.

Người nông dân không phân biệt được đâu là phân bón thật, phân bón giả và cuối cùng thiệt hại kinh tế lại do người nông dân gánh chịu. Việc ngăn chặn phân bón giả xuất hiện trên thị trường không những là trách nhiệm của ngành chức năng mà cần có sự phối hợp của cả đơn vị sản xuất.