Năm 2023, Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng GDP là 6-6,5%. Để đạt được mục tiêu này, Bộ Kế hoạch và Đầu tư dự kiến 6 tháng cuối năm tăng trưởng phải đạt 8-8,9%.

Kênh dẫn vốn quan trọng

Với đặc thù của nền kinh tế Việt Nam, tăng trưởng dựa nhiều vào đòn bẩy tín dụng. Theo cập nhật của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng, từ trong năm 2022 tỉ lệ tín dụng trên GDP đã lên tới 124%, thuộc nhóm cao hàng đầu trên thế giới.

Từ năm 2019, gánh nặng tăng trưởng tín dụng đã được chia sẻ bởi sự phát triển của thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN). Tuy nhiên trong suốt 4 năm qua, thị trường còn khá non trẻ này đã bộc lộ những bất cập, rơi vào khó khăn và đang được từng bước tái cơ cấu để tạo ra một môi trường TPDN minh bạch, lành mạnh.

Theo số liệu của Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA), đến hết quý II/2023, dư nợ TPDN chỉ chiếm 9,4% tổng dư nợ của cả nền kinh tế. Quy mô thị trường TPDN đã giảm xuống chỉ còn khoảng 11,79% GDP, khá thấp so với các nước trong khu vực (Thái Lan đạt 26,1%; Malaysia đạt tới 53,6%...).

Chính vì vậy, để hỗ trợ, chia sẻ gánh nặng cho đòn bẩy tín dụng truyền thống đã quá cao, việc phát triển thị trường TPDN là một giải pháp giúp dẫn nguồn vốn đặc thù cho doanh nghiệp.

Tuy nhiên, để đảm bảo sự lành mạnh, chặt chẽ của thị trường này, rất cần có những quy định nhằm giám sát tính minh bạch để thị trường TPDN phát huy vai trò, hiệu quả và phát triển bền vững hơn.

Tại hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm và triển khai nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2023 của Ngân hàng Nhà nước ngày 15/7 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng nêu rõ hướng chọn lọc đó.

Cụ thể, Thủ tướng yêu cầu phải phân biệt giữa TPDN phát hành bởi các NHTM và các định chế tài chính với các loại trái phiếu khác, không ảnh hưởng đến tổ chức phát hành uy tín với kinh nghiệm lâu năm; tạo điều kiện cho các doanh nghiệp hoạt động tốt có thể huy động vốn qua phát hành trái phiếu để hỗ trợ phục hồi nền kinh tế.

Tín hiệu tích cực

Yêu cầu tăng tính chọn lọc trên thị trường TPDN cũng được các chuyên gia đặt ra.

Tại một tọa đàm chuyên đề mới đây, GS.TS. Hoàng Văn Cường, đại biểu Quốc hội, Phó Hiệu trưởng Đại học Kinh tế Quốc dân, nêu thực tế, khi thị trường khó khăn, tâm lý thị trường thận trọng khiến chính các doanh nghiệp tốt cũng bị ảnh hưởng tiêu cực.

"Khó khăn thứ nhất là huy động qua phát hành trái phiếu mới giảm đi. Thậm chí nhiều doanh nghiệp năng lực khá tốt nhưng vì tâm lý của nhà đầu tư mà phát hành giảm sút", GS.TS. Hoàng Văn Cường nêu. Cùng với đó, nhiều khoản trái phiếu chưa đến đáo hạn nhưng nhà đầu tư đã muốn rút cũng gây bất lợi cho những doanh nghiệp tốt và trái phiếu đang tốt.

Trong khi đó, theo PGS.TS. Vũ Minh Khương, Giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu (Singapore), với những doanh nghiệp tốt, với TPDN tốt thì một đồng đầu tư chuẩn xác, đúng hướng sẽ tạo ra nhiều lời lãi, giúp tăng trưởng rất nhanh.

"Chúng ta cần đặc biệt coi trọng vấn đề xây dựng hệ sinh thái trái phiếu lành mạnh. Phải biến thách thức thành cơ hội để những ý chí, quyết tâm, nỗ lực của chúng ta trong việc xây dựng nền tảng, hệ thống trái phiếu trở thành đẳng cấp thế giới trong thời gian tới", TS. Khương nhấn mạnh.

Thực tế trên thị trường TPDN giai đoạn vừa qua cho thấy những doanh nghiệp tốt, uy tín và tự tin vẫn thực hiện các đợt huy động mới thành công. 

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi, sau khi Chính phủ nhanh chóng vào cuộc xử lý những bất cập, tháo gỡ vướng mắc, đặc biệt với việc ban hành Nghị định 08 ngày 5/3/3023, thị trường TPDN đã có những dấu hiệu tích cực.

Chỉ hơn hai tháng sau khi có Nghị định 08, đã có 15 doanh nghiệp phát hành được khối lượng là 26,4 nghìn tỷ đồng TPDN. Cùng với đó, nhiều doanh nghiệp đã đàm phán thành công với nhà đầu tư để xử lý vướng mắc về quá trình thanh khoản, dòng tiền khi trái phiếu đến hạn.

"Với những quy định mới của Chính phủ, chúng ta đã đạt kết quả bước đầu rất tích cực. Trong thời gian tới, thị trường TPDN sẽ có những điều chỉnh và bắt đầu đi lên một cách bền vững", Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi đánh giá tại cuộc tọa đàm trên.

Qua sự chọn lọc sau những biến động, hướng phục hồi và đi lên đó mở ra kỳ vọng thị trường TPDN Việt Nam sẽ từng bước trở lại lành mạnh, hiệu quả và bền vững hơn, qua đó tiếp tục phát huy vai trò là một động lực góp sức cho phục hồi và tăng trưởng nền kinh tế.