Ngày 5-5, thông tin từ Bộ Công an, Cơ quan CSĐT Bộ Công an vừa ban hành bản kết luận điều tra bổ sung vụ án, đề nghị truy tố bị can Nguyễn Hữu Tiến và các đồng phạm về tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản. Nhóm này đã lôi kéo 10.000 nhà đầu tư “sập bẫy” với tổng số tiền 500 tỷ đồng.

Như vậy, thực tế số người tham gia các hội nhóm đa cấp có thể lên tới hàng triệu người. Chỉ vài tháng sau Tết, có tới 5 người ở 3 tổ chức đa cấp khác nhau mời chào tôi tham gia kinh doanh mỹ phẩm cao cấp, đầu tư cổ phần,...Nhưng vì là tôi từ chối quyết liệt, vì là bạn cũ, người thân...thì những câu chuyện hậu trường đã được hé lộ thật sự không thể tin nổi. 

Một bà mẹ bỉm sữa đã từng có kinh nghiệm tham gia đa cấp 6 năm chia sẻ thật rằng, đang rất mệt mỏi vì luôn chịu sức ép của "cấp trên" trong việc tìm kiếm người mới. Nhưng nếu tìm được người mới thì cả đường dây hợp sức dụ dỗ bằng mọi cách để họ mua gói hàng có giá trị cao hơn.

Tôi nói, thế đa cấp có cái hay là mọi nguời thật đoàn kết đấy chứ? "Thì chính sức mạnh của nó đã gây dựng nên cơ đồ nợ ngày hôm nay của tôi", chị ấy cay đắng hơn. Nợ đến từ khoản tiền vay nặng lãi ban đầu để mua đơn hàng, chưa trả hết thì lại bị áp lực phải mua gói sản phẩm cao hơn; thậm chí cả tiền đầu tư mua xe, mua điện thoại sang tạo hình ảnh. Chị T. không ít lần lâm vào tình cảnh không một xu dính túi, ăn mì gói triền miên và thậm chí không có tiền đóng học phí cho con. Ấy vậy mà các thành viên trong tổ chức lại động viên phải nỗ lực tiếp để đến gần tớ ngày thành công. 

Theo PGS.TS Trịnh Hòa Bình, Giám đốc Trung tâm Điều tra dư luận xã hội (Viện Xã hội học) bán hàng đa cấp dễ dẫn dắt người khác vì nó đánh vào lòng tham của mỗi người. Sinh viên, người trẻ, bà mẹ bỉm sữa,... luôn có khát vọng kiếm tiền hoặc mong muốn cơ hội đầu tư không phải bỏ công sức lớn nên càng dễ bị lôi cuốn.

PGS Bình cho biết, ông gặp rất nhiều người tâm sự dù biết rõ biến tướng của bán hàng đa cấp, nhưng khi rơi vào mê cung này, họ mới thật sự không gỡ ra được bởi những lời đường mật cũng như sự đeo bám của đối tượng. Một trong những lý do khác đó là bị chính người thân của mình lôi kéo vào hệ thống bán hàng đa cấp.

Đa cấp dường như có "ma lực" quấn lấy người tham gia khiến họ không thể dừng lại mà trở nên "điên cuồng". Những nạn nhân của các tổ chức đa cấp biến tướng ngày càng nhiều hơn. Cũng vừa mới vài ngày trước, một nạn nhân của tổ chức có tên SkyWay đã liên hệ với chúng tôi để chia sẻ lại câu chuyện của chính bản thân anh. Anh A. vốn là sinh viên của trường Đại học Thương mại, sau khi ra trường anh A. không tìm được việc trong thời gian dài, nóng lòng muốn kiếm tiền nhanh, anh A. sa chân vào đa cấp lúc nào không hay.

Sau vài tháng nộp hồ sơ, phỏng vấn mà không được nhận, anh A. được một người bạn dụ dỗ vào làm cùng trong một công ty nước ngoài có tên SkyWay. Văn phòng của công ty theo lời của anh A. là rất nhỏ, chỉ nằm trong góc của một khu phố, không hề xứng tầm với danh xưng của một công ty quốc tế. Khi đến nơi, bạn của anh A. giới thiệu anh cho một người đàn ông là cấp trên của bạn anh và cũng là Leader của chi nhánh này.

Leader trên luôn giới thiệu về SkyWay như là một phát minh vĩ đại, đi đầu thế giới về công nghệ vận tải, thân thiện với môi trường, nhưng cũng cho biết thêm, hiện tại tập đoàn đang rất cần vốn triển khai các dự án nên nhiệm vụ hiện tại của bọn anh là thu hút các nhà đầu tư.

Nghe hấp dẫn là vậy nhưng khi hỏi về các dự án đang được triển khai ra sao, khi nào được nhận cổ tức thì ngay lập tức bị lảng tránh. "Cái quan trọng là điều mình sẽ tạo ra cho thế giới, khi tập đoàn bọn anh lên sàn chứng khoán thế giới, cổ phiếu hiện tại sẽ có giá trị gấp hàng chục lần, nếu hiện tại không mua mai sau sẽ hối hận".

Anh A. cho biết lúc này bản thân cũng nhận ra có điều gì không ổn nhưng khi Leader trên chia sẻ chỉ cần rủ thêm người đầu tư sẽ nhận được mức hoa hồng lớn lên đến 15%. Hơn nữa anh ta còn cho anh A. biết thêm mức thu nhập hàng năm của anh ta lên đến hàng chục tỷ đồng. "Em nhìn này, anh chỉ làm hai ba năm mà đã mua được con Mẹc G63 hơn 10 tỷ này, cái đồng hồ rolex này anh mua ngay sau khi nhận hoa hồng lần đầu tiên".

Anh A. thú thật lúc đó chỉ ham cái lợi trước mắt mà nhận lời ở lại SkyWay. Ngay sau khi có cái gật đầu của anh A., Leader kia kêu anh phải đưa tiền đầu tư vào dự án thì mới được lấy hình ảnh, dự án tập đoàn đi tiếp thị, lôi kéo những con mồi khác để nhận được tiền hoa hồng. Anh A. kể rằng sau đó là chuỗi những ngày tháng anh rủ rê lôi kéo những nhà đầu tư cả tin vào hệ thống. Những "con mồi" mà anh lôi kéo được rất đa dạng: Người có kinh tế nhưng ít học, người nghèo nhưng vào đường cùng, người ham giàu nhanh lười làm, những bà mẹ bỉm sữa, người già nhiều tiền tiết kiệm,...

Khi mới vào làm thì xây dựng hình ảnh của một nhân viên cố găng ham học hỏi, ngưỡng mộ những người Leader đi trước. Khi đã làm lâu năm lên Leader thì xây dựng hình ảnh trưởng thành, nói đạo lý, trải nghiệm cuộc sống. Hình ảnh trên mạng xã hội của anh đều rập khuôn theo kiểu một doanh nhân trẻ năng động, thành đạt, trí tuệ, luôn chia sẻ cách làm giàu để thành công.

Và rồi đến một ngày, một hôm có người đàn bà gọi điện đến xin anh có thể trả tiền cổ tức sớm không, khi nào có thể nhận lại tiền cổ tức. Vẫn như mọi lần, anh chỉ lảng tránh bằng những lời lẽ sáo rộng khác để trấn an chị, chỉ có chờ và chờ cổ tức hiện tại sẽ gấp hàng chục lần. Nhưng lần này, người đàn bà dường như rất quyết tâm đòi lại tiền, chị khẩn thiết cầu xin. Chị kể chồng chị nghiện cờ bạc, tiêu hết tiền trong nhà, nay con chị bệnh nặng cần một số tiền lớn để điều trị, tin lời chúng tôi chị đầu tư để mong đến năm nay được trả cổ tức thì con chị còn hy vọng được sống.

"Trong lòng tôi lúc này đã bắt đầu thấy tội lỗi nhưng tôi thực sự không còn tiền. Tiền chị này đầu tư, tôi đã gửi lên cấp trên, còn phần tiền hoa hồng của mình tôi tiêu lâu rồi. Mấy năm nay có tiền mờ mắt, hễ có tiền là tôi ăn chơi hưởng thụ, đầu tư bản thân đồ hiệu. Thế là tôi cứ lấy lý do kéo dài thời hạn trả tiền Nhưng một tuần sau....tôi rụng rời chân tay nghe tin người đàn bà trên ôm theo con bỏ đi biệt tăm. Và đây cũng chính là bước ngoặt khiến tôi không bao giờ quay lại nghề lừa đảo nữa", anh A. vừa kể vừa rơi nước mắt. 

Anh A. cũng hé lộ thêm, người trong những tổ chức đa cấp mà ở cấp cao tất nhiên đều biết mình đang đi lừa người khác nhưng mặt ngoài vẫn phải tỏ ra ngưỡng mộ công ty, ngưỡng mộ ông chủ tịch hơn 70 tuổi ở bên Tây, ngưỡng mộ một dự án biết thừa là không bao giờ thành công. "Nếu thấy ai phản đối hay nghi ngờ dự án SkyWay trên mạng xã hội thì tất cả phải đồng lòng nhảy vào bình luận nhiệt tình, này là động đến lợi ích của mình chứ ai quan tâm đến cái dự án đó đâu. Đây là luật ngầm rồi.", anh A. cười bảo.

Những hình thức đa cấp như SkyWay thực ra đã được Bộ Công thương cảnh báo, nhưng hiện tại vẫn có nhiều người tham gia do các mánh khoé của chúng rất tinh vi. Cụ thể, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (CT&BVNTD- Bộ Công Thương) đã nhận diện một số dạng thức kinh doanh đa cấp biến tướng với đối tượng kinh doanh rất đa dạng như: Sản phẩm công nghệ; cổ phần, phân quyền kinh doanh, vùng nguyên liệu sản phẩm; mạng xã hội; thương mại điện tử; ứng dụng mua sắm hoàn tiền; núp bóng khởi nghiệp, tuyển dụng việc làm; sàn đầu tư tài chính.

Bộ Công thương cũng đã cảnh tỉnh người dân về SkyWay như là một tổ chức cá nhân có dấu hiệu kinh doanh đa cấp không phép. Nhóm SkyWay ở Việt Nam là hoạt động trái pháp luật, gây nguy hiểm cho xã hội. Nên ngoài Facebook, website riêng và hội thảo, SkyWay không được kênh thông tin chính thức nào chấp nhận quảng bá.

Bất chấp cảnh báo, gần đây, nhóm SkyWay càng ra nhiều chương trình khuyến mại, tăng thưởng và những cơ hội đầu tư hấp dẫn hơn để kéo người tham gia. 

Nhấn mạnh là, giai đoạn góp vốn cho dự án SkyWay - đường sắt trên cao đã tiến hành đến giai đoạn thứ 14 trên 15 giai đoạn. Qua giai đoạn thứ 15, SkyWay sẽ ra mắt trên thị trường thế giới. Khi đó, 73.000 cổ phiếu sẽ trị giá 73.000 USD. Những nhà đầu tư hiện nay mua 1000 USD sẽ có 73.000 USD trong tương lai gần, nhưng chưa biết là bao giờ. 

Có lịch sử hình thành 40 năm tại Belarus, bị hàng loạt quốc gia từ chối vì công nghệ rủi ro nhưng vẫn tổ chức các hình thức góp vốn khác nhau. Đến năm 2014, SkyWay mới tới Việt Nam nhưng đã biến hàng nghìn người trở thành nạn nhân của hình thức đa cấp biến tướng gây nguy hại tới xã hội này.

Nhóm đa cấp rất "hoành tráng", vì vậy, để tránh được cạm bẫy, theo chuyên gia điều tra dư luận xã hội; bản thân những người tham gia phải có ý thức cảnh giác với lòng tham của chính mình; đồng thời phải có sự phản biện khi tiếp nhận những thông tin ấy và tham gia các chương trình một cách thận trọng. Tham gia các hoạt động bán hàng này cần phải tìm hiểu thật kỹ về các hoạt động của nó, các điều kiện ràng buộc và về các sản phẩm mà mình mua về để bán hay sử dụng. Nếu có dấu hiệu bất thường, lừa đảo cần mạnh dạn lên tiếng, phản ánh với các cơ quan chức năng để chặn đứng mọi hành vi lừa đảo.

Một quản trị viên của Goup "Nhóm bài trừ các tổ chức đa cấp biến tướng (đóng góp, ghi nhận,phản hồi) đã bóc trần một lời bịa đặt của một page có tên "SkyWay Hàn Quốc". Quản trị viên này cho biết với tốc độ từ 100-500km/h ( theo công bố của Skyway) thì với 15km đường chia cho 21 nhà ga là bình quân 714 mét có 1 ga, không hiểu Skyway dùng công nghệ gì để tăng tốc, giảm tốc và hãm tàu trong khoảng cách nhỏ như vậy? Thứ hai, Skyway đã từng có giấy phép lắp đặt khu thử nghiệm rất lớn tại Nga( còn lớn gấp nhiều lần tại UAE) và bị Nga đuổi cổ từ những năm 2000. Vậy giờ lí do gì Nga quan tâm đến Skyway, cứ cho là hồ sơ Skyway nộp lên Bộ Kinh tế Nga thì có gì là ghê gớm đâu, quan trọng là hồ sơ đó bao giờ được quan chức Nga đọc.