Đảng, Nhà nước cũng như chính quyền các địa phương rất quan tâm đến phát triển loại hình dịch vụ vận chuyển hành khách bằng xe buýt với ý nghĩa kinh tế - xã hội mà nó đem lại, góp phần giảm lượng phương tiện cá nhân tham gia giao thông, giảm thiểu tai nạn giao thông, ô nhiễm môi trường, giải tỏa nhanh hành khách,..

Vận chuyển hành khách công cộng bằng xe buýt là loại hình vận tải hành khách văn minh và thuận tiện trong giao thông đô thị. Được biết, vận chuyển hành khách công cộng bằng xe buýt ở tỉnh Thái Nguyên đưa vào hoạt động từ năm 2007 với 3 tuyến. Đến nay đã phát triển thêm 11 tuyến, phủ kín mang lưới giao thông từ trung tâm thành phố đế các huyện, thị xã trong tỉnh.

Với những tiện ích vận chuyển hành khách công cộng đem lại, nhất là các đối tượng học sinh, sinh viên các trường phổ thông, cao đẳng, đại học thường xuyên sử dụng để đi lại, vận chuyển hành khách công cộng bằng xe buýt đang phát huy được hiệu quả. Tuy nhiên, xe buýt cũng còn một số tồn tại và mất trật tự an toàn giao thông, gây phiền toái cho người tham gia giao thông, chưa đạt được hiểu quả như mong muốn.

Qua khảo sát trực tiếp một lượng học sinh phổ thông ở các trường học trên địa bàn thành phố Thái Nguyên và lái xe trên các tuyến nhằm mục đích tìm ra nguyên nhân và giải pháp để đảm bảo an toàn cho học sinh và trẻ em ở các trường, Hiệp hội Vận tải ô tô tỉnh Thái Nguyên cho rằng:

Phần hạ tầng điểm dừng điểm đỗ nhà chờ chưa phù hợp, một số vị trí có nguy cơ tai nạn giao thông cao. Một số tuyến đường mặt cắt ngang hẹp <=5,5m như ĐT 261, ĐT 262 hoặc trên một số đoạn QL37, QL1B…trừ những đoạn qua thị trấn, thị tứ đạt tiêu chuẩn 13-15m mặt). Một số tuyến trong thành phố chưa có cầu dành riêng cho người đi bộ hoặc đèn tín hiệu dành cho người đi bộ sang đường khi tan tầm mật độ người đi đường cao. Còn 20% ý kiến được hỏi cho rằng hạ tầng cần được điều chỉnh hoặc cải thiện.

Lái xe chưa tuân thủ quy trình chạy xe, 50% ý kiến được hỏi cho rằng hành khách chưa ổn định chỗ đứng, chỗ ngồi xe đã chạy, 49% cho rằng hành khách chưa rời hẳn khỏi xe thì xe đã khởi hành, gây nguy hiểm cho hành khách. Nguy cơ này đã gây 12% số hành khách bị xây sát khi lên xuống xe buýt. 14% số hành khách được hỏi cho rằng họ bị trả xuống nơi không an toàn.

Lái xe chạy nhanh vượt ẩu: 58%  số ý kiến được hỏi cho rằng lái xe chạy nhanh, 40% cho rằng lái xe cẩu thả, coi thường tính mạng người tham gia giao thông, nhất là khi ra vào điểm đỗ, nhà chờ, khi tránh vượt nhau tranh đón khách trên đường. 32% ý kiến được hỏi cho rằng phương tiện không an toàn. 10% số hành khách được hỏi cho rằng không an toàn do bị đụng chạm, 9% số hành khách mất mát tư trang cá nhân.

Thâm niên lái xe từ 1-3 năm và trên 3 năm chiếm 84% chứng tỏ tay nghề các lái xe buýt của các doanh nghiệp tuyển dụng đã vững tay nghề, có kinh nghiệm điều khiển phương tiện, số tay nghề mới ra trường chỉ chiếm 19%.

Đa phần các lái xe đều được tập huấn về kinh doanh vận tải và an toàn giao thông trong vòng 3 năm (được cấp chứng chỉ lái xe, nhân viên phục vụ trên xe có giá trị  3 năm), chỉ có 13% lái xe được hỏi là không nhớ đã được tấp huấn chưa; số lái xe được khám sức khỏe định kỳ theo quy đinh 12 tháng đạt 50%; 37% không được khám đúng kỳ; 13% số được hỏi không nhớ được khám khi nào.

Lái xe tự nhận lái vượt quá tốc độ chiếm 18% số lái xe được hỏi, lái đúng tốc độ đạt 82%; Đa số các lái xe đều được nghỉ 3 lần/ hành trình vận hành; 87% số lái xe được hỏi không uống rượu bia khi lái xe, số ít có vi phạm không thường xuyên chiếm 11%. Đa số các xe buýt đều có dây an toàn (99%) nhưng chỉ có 64% lái xe thường xuyên sử dụng.

Những nguy cơ tiềm ẩn xảy ra tai nạn giao thông từ phía học sinh tham gia giao thông theo ghi nhận từ phía lái xe là: nô đùa, mất trật tự, nói to ảnh hưởng đến quan sát và nghe ngóng các tín hiệu, âm thanh tác động trên đường của lái xe, đứng chờ xe không đúng quy định, đông quá đứng tràn ra cả đường giao thông nhất là khi tan trường, điểm dừng đón nhà chờ hẹp, va chạm giữ xe buýt với nhau.

Qua các số liệu có được từ cuộc khảo sát, Hiệp hội Vận tải ô tô tỉnh Thái Nguyên nhận thấy, nguyên nhân gây ra tai nạn giao thông đối với em học sinh và trẻ em là do học sinh chưa được tuyên truyền đẩy đủ về luật lệ giao thông và văn hóa khi tham gia giao thông, thực hiện văn minh khi đi xe buýt. Bên cạnh đó, hạ tầng một số điểm dừng đón trả khách, nhà chờ chưa đảm bảo quy chuẩn; mặt cắt ngang hẹp, lề đường không được mở rộng nguy cơ tiềm ẩn tai nạn giao thông cao; lái xe bị áp lực duy trì vận hành đúng tần suất, đảm bảo đúng nốt; một số tuyến trùng lặp nên xảy ra hiện tượng canh tranh không lành mạnh, phóng nhanh vượt ẩu, lạng lách, đua tốc độ, tranh đón khách trên đường.

Từ những phân tích và đánh giá trên, qua các cuộc hội thảo và đúc kết kinh nghiệm, Hiệp hội Vận tải ô tô tỉnh Thái Nguyên đề xuất các giải pháp nhằm phòng ngừa và giảm thiểu tai nạn giao thông, đem lại sự thân thiện, văn minh và an toàn cho học sinh và người tham gia giao thông như sau:

Một là, tuyên truyền sâu rộng trong các nhà trường và hành khách, đặc biệt là học sinh khi tham gia giao thông bằng phuơng tiên công cộng (xe buýt) chấp hành các quy định khi lên xuống xe, trong quá trình di chuyển, cũng như các quy định lưu ý khi đón chờ xe ở các điểm dùng đón trả khách.

Hai là, tuyên truyền giáo dục và xử lý nghiêm đối với lái xe ở các doanh nghiệp vận tải không chấp hành các quy định về vận hành xe buýt; cấm phóng nhanh vượt ẩu, lạng lách đua tốc độ, dừng đón trả khách không đúng điểm; thường xuyên nhắc nhở lái xe tuân thủ quy trình quy phạm vận hành xe.

Ba là, các doanh nghiệp vận tải phải xây dựng rà soát bổ sung chế tài mang tính răn đe phòng ngừa tai nạn giao thông trong đơn vị mình; thường xuyên kiểm tra chất lượng phương tiện trước khi đưa ra vận hành.

Bốn là, các địa phương và ngành Giao thông vận tải phải cải tạo nâng cấp ngay hạ tầng phục vụ cho xe buýt như nhà chờ, điểm đón, mở rộng lòng đường vỉa hè tại các khu vực nhà chờ chưa đạt yêu cầu kỹ thuật.

Sau quá trình tổ chức khảo sát trực tiếp ở các điểm trường trên địa bàn thành phố Thái Nguyên và lái xe ở các doanh nghiệp, với nguyên nhân và giải pháp được đề ra, Hiệp hội Vận tải ô tô tỉnh Thái Nguyên mong muốn giảm thiểu tai nạn giao thông liên quan đến trẻ em và học sinh trên địa bản tỉnh Thái Nguyên.