Kiểm toán nhà nước cho biết, theo tờ trình của Chính phủ về dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2, sơ bộ tổng mức đầu tư quy mô 4 làn xe là 146.990 tỷ đồng cho 729 km; bình quân 175,4 tỷ đồng/km không tính chi phí giải phóng mặt bằng (GPMB).

Tuy nhiên, qua xem xét trên suất đầu tư các dự án đầu tư đường cao tốc giai đoạn 2017-2020, Kiểm toán Nhà nước thấy rằng con số kể trên cao hơn đáng kể.

Cụ thể: Dự án thành phần đoạn Vĩnh Hảo - Phan Thiết (hình thức đầu tư công) là dự án tương tự về loại, cấp, quy mô công trình, thì có tổng mức đầu tư (bao gồm GPMB) là 10.854 tỷ đồng/101 km (tương đương 107,5 tỷ đồng/km). Dự án thành phần đoạn Cam Lâm - Vĩnh Hảo là 9.620,2 tỷ đồng/78,5 km (tương đương 122,6 tỷ đồng/km) và đoạn Phan Thiết - Dầu Giây là 12.577 tỷ đồng/100km (tương đương 125,77 tỷ đồng/km).

Theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi giai đoạn 2021-2025, 10 dự án thành phần trên đoạn Bãi Vọt (Hà Tĩnh) - Cam Lộ (Quảng Trị) và đoạn Quảng Ngãi - Nha Trang có suất đầu tư bình quân 194 tỷ đồng/km; đoạn Mỹ Thuận - Cần Thơ có suất đầu tư bình quân 210 tỷ đồng/km; đoạn Cần Thơ - Cà Mau có suất đầu tư bình quân 253 tỷ đồng/km.

Mặt khác, đoạn Mỹ Thuận - Cần Thơ và Cần Thơ - Cà Mau có đặc điểm địa chất tương đồng; tuy nhiên số lượng các cầu trên đoạn Mỹ Thuận - Cần Thơ chỉ chiếm 4,4% chiều dài, thấp hơn nhiều so với 9,2% chiều dài tuyến trên đoạn Cần Thơ - Cà Mau, nên suất đầu tư thấp hơn.

Ngoài ra, trên cơ sở tổng mức đầu tư đoạn Mỹ Thuận - Cần Thơ trước đó, Kiểm toán Nhà nước tính toán tổng mức đầu tư dự án cao tốc Bắc - Nam giai doạn 2 là 130.605 tỷ đồng, giảm 16.330 tỷ đồng so với tờ trình của Chính phủ, tức bình quân 152,9 tỷ đồng/km không bao gồm GPMB.

Liên quan đến kiến nghị này, thừa ủy quyền Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) vừa có báo cáo giải trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Theo Bộ GTVT, quy định thì sơ bộ tổng mức đầu tư trong bước nghiên cứu tiền khả thi là cơ sở để ước tính chi phí đầu tư xây dựng, xây dựng kế hoạch vốn.

Tổng mức đầu tư được phê duyệt trong bước nghiên cứu khả thi làm cơ sở để bố trí vốn. Tùy thuộc vào từng giai đoạn, quy định về mức độ chính xác đối với tổng mức đầu tư cũng khác nhau, nên việc so sánh giữa bước nghiên cứu tiền khả thi so với bước nghiên cứu khả thi cũng chỉ mang tính chất tương đối.

Bộ GTVT so sánh với suất đầu tư các dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 1 từ 2017-2020. Theo đó, 4 dự án thành phần đoạn Mai Sơn (Ninh Bình) - Bãi Vọt (Hà Tĩnh) có suất đầu tư bình quân 190 tỷ đồng/km.

Sơ bộ tổng mức đầu tư của dự án khoảng 146.990 tỷ đồng, trong đó chi phí GPMB, tái định cư khoảng 19.097 tỷ đồng (trong đó đã dự trù chi phí trồng rừng thay thế, hỗ trợ chuyển đổi đất lúa hai vụ... theo quy định của pháp luật về đất đai, pháp luật về lâm nghiệp).

Trường hợp được Quốc hội thông qua, Chính phủ sẽ chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải tổ chức khảo sát chi tiết về địa hình, địa chất, vật liệu xây dựng..., làm cơ sở để xây dựng tổng mức đầu tư để bố trí vốn đầu tư.

Để đảm bảo tiến độ dự án giai đoạn 2, Chính phủ dự kiến chuẩn bị dự án năm 2021-2022; thiết kế kỹ thuật, dự toán và thực hiện GPMB, tái định cư năm 2022-2023; khởi công năm 2023, cơ bản hoàn thành năm 2025.

Với tiến độ trên, trường hợp không phát sinh các tình huống phức tạp, đến cuối năm 2025 có thể thông xe kỹ thuật toàn bộ các dự án thành phần và đưa vào khai thác một số đoạn tuyến, các đoạn có yêu cầu kỹ thuật phức tạp sẽ hoàn thành đưa vào khai thác năm 2026.