Sáng 18/2 đã diễn ra một vụ việc đáng buồn ở địa bàn tỉnh TT.Huế. Trên tuyến cao tốc Cam Lộ - La Sơn thuộc địa phận tỉnh Thừa Thiên Huế đã xảy ra vụ tai nạn giao thông đặc biệt nghiêm trọng do xe ô tô 7 chỗ biển kiểm soát 36A - 485.67 va chạm với xe đầu kéo, gây hậu quả làm 3 người chết.

Theo Ban An toàn giao thông Tỉnh, nguyên nhân ban đầu vụ tai nạn liên hoàn xảy ra là do người điều khiển ô-tô biển kiểm soát 36A- 485.67 vượt không đúng quy định gây tai nạn. Đồng thời, Công an huyện Phong Điền (địa phận xảy ra tai nạn) ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với tài xế điều khiển ô-tô con.

Ngay sau đó, Thủ tướng đã có chỉ đạo khắc phục hậu quả vụ tai nạn, yêu cầu xác định làm rõ nguyên nhân trực tiếp gây tai nạn giao thông và các nguyên nhân có liên quan để phục vụ công tác phòng ngừa tai nạn giao thông tương tự trong thời gian tới.

Đặc biệt, Thủ tướng yêu cầu Bộ Giao thông vận tải chỉ đạo Cục Đường bộ Việt Nam phối hợp với các cơ quan có liên quan tiến hành rà soát và tăng cường tổ chức giao thông hợp lý trên tuyến cao tốc Cam Lộ - La Sơn và hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông trên các tuyến cao tốc, quốc lộ trọng yếu, nhất là các tuyến cao tốc chỉ có 02 làn xe và các tuyến cao tốc không có làn dừng khẩn cấp. Lưu ý bổ sung các kết cấu hộ lan, hốc cứu hộ, cứu nạn trên các tuyến cao tốc, quốc lộ trong cả nước.

Chất lượng công trình được đưa lên "bàn cân"

Nói như các chuyên gia kinh tế và cũng là sự đồng thuận của người dân: Mỗi tuyến cao tốc hình thành không chỉ mang lại niềm phấn khởi cho nhân dân mà còn giúp kinh tế phát triển bứt phá. Trong thời kỳ mới cần tạo điều kiện để phát triển một số nhà thầu thi công trong nước để có những quả đấm thép, những đại bàng trong lĩnh vực phát triển hạ tầng giao thông. Mong ước và kỳ vọng đó đã thực hiện được nhiều phần trong giai đoạn vừa qua. Tuy nhiên, chủ đầu tư, nhà thầu đâu đó vẫn còn có độ vênh về số lượng và chất lượng... để rồi những vụ việc đáng tiếc xảy ra...

Video vụ tai nạn trên cao tốc Cam Lộ - La Sơn mới vài ngày trước đã nhanh chóng được chia sẻ để đưa ra những cảnh báo cho tuyến cao tốc này. Đồng thời, cộng đồng mạng trên các diễn đàn xe nổi tiếng đã có nhiều ý kiến trái chiều về khung tiêu chuẩn thiết kế cao tốc.

Nhiều phân tích được đưa ra, trong đó chủ tài khoản facebook Phạm Ngọc Anh đăng lên diễn đàn OFFB chia sẻ: "Mấy hôm nay mọi người đều bình luận lỗi của lái xe Everest. Và đánh giá này đều không sai. Phân tích thiết kế đoạn vượt, so sánh với cao tốc Nội Bài - Lào Cai đoạn cũng chỉ có 1 làn và bắt đầu vào chỗ cho phép vượt (2 làn). 

Cao tốc Nội Bài - Lào Cai đường bắt đầu mở to, kẻ xương cá điều hướng xe đang chạy đến đoạn cho vượt là chạy vào làn phải, xe muốn vượt đến đó sẽ vượt ở làn trái.

Còn cao tốc La Sơn - Túy Loan, đoạn vượt lại mở ra bên phải ngay, không điều hướng nên xe đang chạy (đoạn 1 làn) sẽ tiếp tục chạy thẳng, 100% xe muốn vượt bắt buộc chạy làn phải và vượt bên phải sau đó chuyển vào làn trái.

Như vậy nguy cơ tai nạn cao hơn. Đặc biệt chỗ nhập làn lại trùng với đoạn cho vượt thì xe muốn vượt sẽ bị kẹp giữa 2 xe (khi có xe nhập làn cùng thời điểm)."

Nhà báo Phạm Trung Tuyến - Phó Giám đốc Kênh VOV Giao thông Quốc gia, Đài Tiếng nói Việt Nam cũng có bài viết so sánh hai cung đường cao tốc ở Việt Nam nguy hiểm do tổ chức giao thông là đoạn cao tốc La Sơn - Tuý Loan và cao tốc Nội Bài-Lào Cai, đoạn Yên Bái - Lào Cai. Cả 2 đoạn cao tốc trên 2 tuyến đường này đều chỉ có 1 làn xe mỗi chiều và toàn bộ vạch liền, phải đi 5-7 km mới có một quãng vượt ngắn.

“Ở 2 đoạn đường này, nếu đi đúng luật, tất cả các phương tiện sẽ đều phải đi bằng tốc độ tối thiểu vì các xe tải nặng, xe của những người mới lái. Những đoạn vượt thì ngắn, và tốc độ bị hạn chế nên nếu đi đúng tốc độ thì mỗi đoạn vượt chỉ một, hai xe bứt được lên. Đi kiểu đó, người lái xe thường sẽ rất ức chế, sốt ruột, ảnh hưởng xấu đến tâm lý và khả năng tập trung, xử lý tình huống…”, nhà báo Phạm Trung Tuyến phân tích.

Từ đó, với những đoạn đường mà chỉ có 1 làn đường mỗi chiều, nên tổ chúc giao thông như đường quốc lộ thông thường, chỉ để vạch liền, cấm vượt ở những khúc quanh, khuất tầm nhìn, còn lại để vạch đứt (xe tham gia giao thông có thể vượt khi đủ điều kiện an toàn).

“Ít ra như thế, người lái xe trên cao tốc còn có thể lái nhanh và an toàn tương đương đường thấp tốc. Vụ tai nạn thảm khốc trên đường La Sơn - Túy Loan dù lỗi thuộc về nạn nhân, nhưng những người tổ chức giao thông rất nên suy nghĩ về việc làm của mình”, ông Tuyến nhìn nhận và đặt vấn đề.

Nhiều lái xe lâu năm cũng lên tiếng về cảm nhận khi đi qua đoạn cao tốc này, chủ tài khoản facebook Nguyễn Danh Tuyến chia sẻ, để vượt trên đường này là rất khó và nguy hiểm, phải đợi đến đoạn đường đôi, nếu vượt đoạn vạch đứt phải căn xe đối diện khoảng cách cho chuẩn, tính toán tốc độ xe mình chính xác và quyết đoán để vượt. Chạy ban ngày tầm nhìn tốt còn nguy hiểm còn nếu chạy ban đêm khi vượt xe chỉ cần tài xế tính toán sai các yếu tố ở trên sẽ dẫn tính tình huống đối dầu trực diện xe ngược chiều và khả năng xảy ra va chạm là cực cao, thậm chí xe văng ra khỏi đường lao xuống ruộng hoặc vực sâu hai bên.

Đường lên xuống đồi dốc rất nhiều, cua tay áo cũng có, nếu không giữ làn tốt, vào cua rất dễ đâm vào xe bên làn ngược lại, toàn tuyến gần như không có đèn cao áp chiếu sáng hai bên…

“Đặc biệt, trên toàn tuyến có duy nhất 1 trạm dừng nghỉ ở cuối La Sơn thuộc địa phận tỉnh Thừa Thiên Huế (nhà WC rất bẩn, mùi, nhân viên cây xăng của Petro tại đây thái độ rất lấc cấc-cảm nhận cá nhân mình). Toàn tuyến có cảnh sát giao thông đứng bắt lỗi đè vạch và sai tốc độ nhiều. Nếu không may hỏng xe hay bị xịt lốp trên đường này thì chắc ốm luôn, vì cứ dừng đỗ là bị xử lý”, lái xe Nguyễn Danh Tuyên chia sẻ.

Chốt lại, ông Tuyên này đưa lời khuyên cho các tài xế khi  cần phải đi qua địa phận này: "Chưa chạy thì chạy cho biết với trải nghiệm, còn lại thì nên đi QL 1A cho an toàn, có đèn cao áp chiếu sáng & đa số là 2 đến 3 làn chạy nhàn và an toàn hơn."

Nhiều nhận định được đưa ra trong đó có cả những dẫn chứng từ các quy chuẩn quốc tế. Theo đó, thành viên của OFFB Mk Đỗ có trích một ví dụ từ Văn bản hướng dẫn thống nhất về Thiết bị điều khiển giao thông (MUTCD) của Hoa Kỳ, về cách nước này không bó hẹp đoạn đường sau khi nhập làn, mà sử dụng đường phân cách liền.

Đặc điểm này giúp giảm nguy cơ va chạm giữa các phương tiện di chuyển từ làn nhập vào các làn sử dụng, đồng thời cũng giảm thiểu sự hiểm hóc và căng thẳng cho người lái xe khi phải điều chỉnh nhanh chóng để tránh va chạm hoặc xung đột với phương tiện khác. Phương án này được nhiều cá nhân đồng thuận là đảm bào an toàn cũng như có thể tránh được trường hợp xấu dễ gặp phải khi nhập làn. 

Trước những thông tin trái chiều từ dư luận về thiết kế đoạn đường cao tốc Cam Lộ - La Sơn, ông Uông Việt Dũng, Chánh Văn phòng Bộ GTVT cho biết: "Chúng ta cần phải chờ kết luận từ Cơ quan điều tra để xem nguyên nhân chính dẫn tới tai nạn là gì. Tuyến cao tốc Cam Lộ - La Sơn đã được thi công xây dựng tuân thủ theo đúng thiết kế, có đủ biển báo giao thông, vạch kẻ đường đầy đủ", ông Dũng khẳng định.

Ông Dũng cho rằng, cũng cần khuyến cáo tới người dân về nguyên tắc tổ chức giao thông và nguyên tắc tham gia giao thông ở tuyến cao tốc Cam Lộ - La Sơn. Khi tài xế tham gia giao thông đều đã hiểu rõ các quy định của pháp luật rồi. Tất cả mọi nhận định từ dư luận đều đến từ nhận định chủ quan cả.

Cũng liên quan đến tuyến cao tốc này, vào tháng 10/2023, Bộ Công an từng có văn bản gửi Bộ GTVT về việc khắc phục bất hợp lý về tổ chức giao thông trên các tuyến cao tốc khi một số tuyến khi đưa vào khai thác vẫn chưa bảo đảm theo đúng tiêu chuẩn ngay từ khi xây dựng, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông.

Trong đó, Bộ Công an đã chỉ ra 132 mục bất cập với 7 đoạn tuyến cao tốc chưa đảm bảo các tiêu chuẩn an toàn đường cao tốc ngay từ khi xây dựng, đưa vào khai thác, sử dụng. Trong 7 tuyến cao tốc này có tuyến Cam Lộ- La Sơn, nơi vừa xảy ra vụ tai nạn thương tâm làm 3 mẹ con tử vong hôm 18/2.

Các đoạn trên được đánh giá  chưa bảo đảm các tiêu chuẩn an toàn như không có dải phân cách cứng, không có làn dừng xe khẩn cấp hoặc có nhưng chưa bảo đảm bề rộng tiêu chuẩn, không bảo đảm hệ thống chiếu sáng ban đêm, tầm nhìn hạn chế,... Đoạn Cam Lộ-La Sơn chỉ có 2 làn xe, bề rộng đường 23 m, không có dải phân cách giữa, không có làn dừng khẩn cấp, quy mô chỉ tương đương đường cấp 3 đồng bằng.

Cần xoá văn hóa "ích kỷ" trên cao tốc 

Lái xe Nguyễn Quang Hà vừa được trải nghiệm cao tốc La Sơn - Tuý Loan và chia sẻ chút kinh nghiệm giúp mọi người an toàn hơn khi tham gia giao thông (nhất là vượt xe). “Nhiều nơi vạch đứt cho phép vượt nhưng nếu gần cầu, nơi khúc cua, khuất tầm nhìn… thì không nên vượt cố vượt. Khi vượt xe khác thì không nên vượt nối đuôi, vì xe trước che khuất tầm nhìn phía trước, mình không thể thấy rõ được phía trước có chướng ngại vật. Hãy đợi xe trước vượt qua hẳn xe bên cạnh, và quan sát thấy rõ đường, biển báo phía trước thì mình mới vượt."

Khi vượt các xe dài, lớn như container, xe khách thì nên kết hợp nháy đèn và còi để tài xế xe kia chú ý. Luôn đi đúng tốc độ cho phép, không nên đi quá sát xe phía trước (tốc độ 80km thì nên cách xa tối thiểu 70m). Khi xe phía trước dừng đột ngột thì mình vẫn đủ thời gian và khoảng cách để xử lý tình huống.

Trên cao tốc gặp khá nhiều xe tải đi chậm, dẫn đến xe sau không đi nhanh được (vì có đoạn cấm vượt). Dẫn đến khi đến nơi được phép vượt xe thì các xe đi sau có tâm lý vội vàng, cố tăng tốc thật nhanh để vượt qua, thậm chí có tâm lý “trả thù” bằng cách tạt đầu xe. Vì làm vậy lại gây nguy hiểm cho người trên xe, chưa kể cả bản thân. Khi vượt sang làn đối diện, nếu có xe đối diện thì tổng tốc độ 2 xe ngược chiều sẽ có thể hơn 160km/h (tuỳ tốc độ mỗi xe), nên phải ước lượng khoảng cách xe kia thật xa thì hãy vượt.

Nhìn nhận lại văn hóa lái xe của Việt Nam, đặc biệt là khi tham gia vào các tuyến đường cao tốc, vẫn khiến cho nhiều người đau đầu, căng thẳng mỗi khi đạp chân ga. Nhìn từ thực tế rất nhiều tài xế ở ta vẫn cố tình bám trụ ở làn trái dù chạy chậm. Điều này hoàn toàn trái ngược với cách lái xe phổ biến trên thế giới, đó là các tài xế chỉ chạy ở làn bên phải, hoàn toàn để trống làn trái cho những xe cần vượt.

Thói quen bám làn trái được hình thành từ khi đi các đường có làn hỗn hợp (với xe máy). Các tài xế thường cố tránh đi làn giữa hoặc làn phải để tránh xung đột và va chạm với xe máy. Khi ra cao tốc, họ vẫn mang nguyên thói quen lái xe bám làn trái để điều khiển phương tiện. Ở Việt Nam cũng còn có 1 tuyến gọi là cao tốc nhưng vô cùng nguy hiểm nữa, đó là cao tốc Hà Nội-Bắc Giang khi tổ chức cho xe máy lưu thông cũng với xe ô tô. Lưu lượng xe ô tô đoạn này rất đông (vì là QL1), rất nhiều xe tải, xe container, xe khách lưu thông, nhiều khi ô tô đang chạy 80-90km/h mà gặp xe máy cứ len vào làn của ô tô. 

Nhà báo Vi Đức Thọ chia sẻ trên trang cá nhân: "Tết năm nay nhà mình làm vài vòng Hà Nội - Bắc Giang - Thái Nguyên, hầu như đi cao tốc. Thế nhưng với kiểu lái xe của đa số người bây giờ thì chả làm đường cao tốc làm gì. Cao tốc mà các vị cứ è è bò ở làn trái. Lắm lúc nghĩ bụng, tại sao nhiều người nhất định phải bám sang đó. Nhiều khi xe trước đi chậm hơn lại tạt sang phải vượt lên, xong cái là tấp vào trái. Với giao thông ô tô tay lái thuận thì nhẽ ra phải bám làn phải, dành làn trái cho xe đi nhanh hơn nó vượt lên. Đằng này, cứ xếp hàng dài bên làn trái."

Nếu để ý, đường cao tốc chúng ta giờ rất nhiều tình trạng xe cộ vón cục lại với nhau. Bởi xe đi làn phải họ giữ tốc độ chậm là đúng nhưng cùng lúc cũng gặp xe cùng tốc độ đó ở làn trái, 2 xe cứ song song trên đoạn dài, dẫn đến việc nhiều xe khác cũng bị ùn ở phía sau. 

Anh Thọ bức xúc kể lại: "Đấy là chưa kể, với kiểu rùa bò làn trái thì nguy cơ tai nạn rất nhiều. Những người cứ đi tốc độ rùa bò làn trái đã bao giờ nghĩ: Khi bò ở bên đó, xe khác buộc phải chạy nhanh bên phải, vậy khi bây đến nút giao muốn thoát ra thì thế nào? Hoặc là sẽ không ra được nếu lượng xe chạy nhanh bên phải nhiều, hoặc nếu cố ra thì sẽ bị tông vào đít."

Có 1 quy tắc cực kỳ đơn giản mà cũng không hẳn cần phải luật hoá: Cứ làn phải trống xe là vào, khi cần vượt lên thì sang trái, vượt xong thấy bên phải thoáng lại vào. Đường 2 làn, 3 làn hay 8-10 làn cũng cứ quy tắc đó mà áp dụng. Như vậy, sẽ không ai bị chậm, sẽ không còn tình trạng giao thông , sẽ không diễn ra cảnh phương tiện vắt sổ tạt đầu nhau trên đường, sẽ ít đi những vụ TNGT dồn toa…Văn minh lên, tốt cho tất cả và cho chính mình.

Thực ra, mọi lái xe đều biết về nghĩa vụ nhường đường, tuy nhiên nhiều người vẫn cố tình không chịu thực hiện. Nguyên nhân thì có nhiều nhưng có hai nguyên nhân chính là: tính ích kỷ (chỉ biết tiện cho mình mà không quan tâm đến người khác) và hầu như không có ai bị phạt (về hành vi không nhường đường hoặc đi chậm nhưng cố tình bám làn bên trái trên cao tốc).

Bài viết chia sẻ nhiều góc nhìn khác nhau của chuyên gia, những người hoạt động sâu trong lĩnh vực giao thông vận tải, lái xe đường trường nhiều kinh nghiệm... đều là thông tin tham khảo để độc giả có cái nhìn khách quan nhất về vụ tai nạn nghiêm trọng trên cao tốc. Từ đó, tích luỹ kinh nghiệm di chuyển an toàn, động viên những nhà đầu tư - nhà thầu có năng lực xây dựng cao tốc đảm bảo chất lượng, tích cực cùng Chính phủ tham gia đẩy mạnh phát triển kinh tế....

Xoay quanh vụ tai nạn, Luật sư Đặng Văn Cường đánh giá: “Đây là vụ TNGT gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, có dấu hiệu vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ nên cơ quan chức năng sẽ xem xét trách nhiệm pháp lý của những người điều khiển ô tô theo điều 260 Bộ Luật Hình sự."

Luật sư cho biết, theo quy định của luật giao thông đường bộ thì vượt xe di chuyển cùng chiều phía trước là tình huống giao thông mà xe đi sau vượt xe đi trước; khi vượt, các xe phải vượt về bên trái (trừ các trường hợp được quy định trong Luật Giao thông đường bộ).

Xe đi với tốc độ thấp hơn phải đi về bên phải, khi có xe xin vượt, nếu đủ điều kiện an toàn, người điều khiển phương tiện phía trước phải giảm tốc độ, đi sát về phần đường bên phải của phần xe chạy cho đến khi xe sau đã vượt qua, không được gây trở ngại đối với xe xin vượt.

“Chỉ khi nào đảm bảo an toàn thì xe đi sau mới được vượt xe phía trước. Trong đó điều kiện để đảm bảo an toàn là phải đảm bảo tầm nhìn, có khả năng quan sát của người vượt xe. Tầm nhìn vượt xe an toàn là khoảng cách đo dọc theo mặt đường tính từ mũi xe để một chiếc xe đang chạy trên đường 2 làn xe hai chiều có thể vượt qua một chiếc xe khác chạy chậm hơn cùng chiều bằng cách chiếm dụng làn xe chạy phía chiều ngược lại và quay trở về làn cũ của mình một cách an toàn”, Luật sư Đặng Văn Cường nói.