Đề xuất giảm giờ lái xe đêm do tai nạn gia tăng

Dự thảo Luật Đường bộ (tách ra từ Luật Giao thông đường bộ năm 2008) đang được Bộ Giao thông Vận tải lấy ý kiến của nhân dân. Trong đó Cơ quan soạn thảo đề xuất giờ làm việc của lái xe một ngày không quá 8 tiếng, thời gian lái xe liên tục không quá 4 tiếng, riêng ban đêm không quá 3 tiếng. 

Đề xuất này được điều chỉnh so với Điều 65 Luật Giao thông đường bộ hiện hành, thời gian làm việc của mỗi người lái xe ôtô liên tục không quá 4 tiếng. Sau mỗi 4 tiếng, tài xế phải nghỉ ít nhất 15 phút, sau đó mới tiếp tục được lái tiếp. Tuy nhiên, thời gian qua, xảy ra không ít vụ việc do tài xế mệt mỏi, không tỉnh táo khi lái xe trong khoảng thời gian từ 18h hôm trước đến 6h sáng hôm sau. 

Đề xuất trên được đưa ra dựa trên thực tế các vụ tai nạn giao thông xảy ra gần đây tăng lên. Báo cáo 6 tháng đầu năm 2023 của Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an) cho thấy, 80% số vụ tai nạn giao thông là do người điều khiển sử dụng rượu bia, vi phạm tốc độ, đi không đúng làn đường, không chú ý quan sát gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

Đáng chú ý là khoảng 40% các vụ tai nạn giao thông xảy ra ở khung giờ nửa đêm về sáng (từ 0h đến 6h). Thời điểm này đường vắng, lái xe chạy tốc độ cao và thường chủ quan, mệt mỏi, điều khiển xe trong trạng thái buồn ngủ. Việc nghiên cứu giảm thời gian lái xe liên tục, tăng nghỉ ngơi cho tài xế trong khung giờ ban đêm là rất cần thiết . Số vụ tai nạn giao thông liên quan đến xe khách, xe tải có tỷ lệ thấp hơn so với xe máy nhưng khi xảy ra lại rất nguy hiểm do chở nhiều người.

Do đó, Bộ GTVT cho rằng cần kiểm soát chặt và tạo điều kiện thuận lợi để tài xế có sức khỏe, tỉnh táo khi chạy xe, ngăn chặn tai nạn giao thông. Thời gian lái xe làm việc được giám sát thông qua dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình được các doanh nghiệp ghi nhận và truyền về Cục Đường bộ.

Nhìn ra các nước xung quanh, Ban soạn thảo cho biết tại Trung Quốc, thời gian lái xe liên tục vào ban ngày không quá 4 giờ, ban đêm không quá 2 giờ và thời gian nghỉ ngơi cho mỗi lần dừng không dưới 20 phút. Xe khách không được chạy vào ban đêm trên một số tuyến đường có tiêu chuẩn di chuyển an toàn thấp. Malaysia quy định tài xế xe vận tải thương mại không được lái xe liên tục quá 4 giờ. Tài xế phải được nghỉ 30 phút sau 4 giờ, nghỉ 1 ngày sau 6 ngày làm việc và nghỉ tối thiểu 12 giờ trước khi bắt đầu hành trình đầu tiên.

Nghiên cứu kỹ để loại bỏ tình thế "Tránh vỏ dưa, gặp vỏ dừa"

Ông Nguyễn Văn Quyền - Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam

Trước đề xuất này, nhiều chuyên gia vẫn đang có những lập luận trái chiều. Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam Nguyễn Văn Quyền cho rằng: "Thời gian làm việc của người lái xe ôtô hiện được quy định tại Điều 65 Luật GTĐB 2008, với cả người lái xe kinh doanh vận tải và không kinh doanh vận tải. Quy định này là hợp lý vì nguy cơ xảy ra tai nạn khi lái xe quá thời gian quy định gây mệt mỏi, buồn ngủ, thiếu tập trung khi lái xe là như nhau đối với lái xe kinh doanh và không kinh doanh."

Tuy nhiên, theo ông Quyền, cần phải có nghiên cứu, đánh giá tác động và lấy ý kiến rộng rãi về nội dung khoản 2 dự thảo Luật Đường bộ đưa ra quy định: "Thời gian lái xe liên tục không quá 4 giờ; trong khoảng thời gian từ 22h00 ngày hôm trước đến 6h00 ngày hôm sau, thời gian lái xe liên tục không quá 3 giờ. Trong một ngày lái xe không lái xe quá 8 giờ". 

Ở góc độ của người làm vận tải, khoảng thời gian từ 22h00 đến 6h00 ngày hôm sau là khoảng thời gian xe tải hoạt động nhiều. Lý do là khung giờ này đường vắng, giảm tiêu thụ nhiên liệu, giảm độ hao mòn lốp… Nếu chỉ cho phép lái xe liên tục không quá 3 giờ e rằng sẽ có một lượng xe đáng kể thường chạy vào khung giờ 22h00 - 6h00 chuyển sang chạy vào khung giờ từ 6h00 - 22h00, trong đó có nhiều khung giờ cao điểm sẽ gia tăng áp lực ùn tắc giao thông và tăng thêm nguy cơ TNGT.

Đứng ở góc độ thực hiện Luật Lao động, theo đặc thù của công việc, thực tế nhiều ngành nghề phải bố trí số giờ làm việc trong ngày nhiều hơn 8 giờ và bố trí cho người lao động nghỉ bù vào thời gian sau đó.

Ông Quyền cho rằng Luật Giao thông đường bộ 2008 quy định lái xe không được lái xe quá 10 giờ trong một ngày là phù hợp. Quy định này đã đi vào cuộc sống và về phía Hiệp hội cũng không nhận được khiếu nại, kiến nghị về yêu cầu phải giảm giờ lái xe trong ngày của các doanh nghiệp và người lái xe. Trong thực tế, hoạt động của phương tiện trong nhiều trường hợp không nằm trọn trong khung giờ quy định và tùy thuộc rất nhiều vào yếu tố ngoài kế hoạch của người làm vận tải. Trong trường hợp người lái xe ở cả khung giờ 6 - 22 h và khung giờ 22 - 6h thì việc quản lý và giám sát như thế nào?

Ngoài ra, xét ở góc độ hiệu quả xã hội, nếu điều chỉnh quy định thời gian lái xe kinh doanh vận tải và vận tải nội bộ như dự thảo sẽ làm tăng chi phí cho doanh nghiệp vì sẽ có một tỷ lệ đáng kể số chuyến xe nếu theo quy định hiện hành chỉ cần bố trí 1 lái xe thì theo quy định mới phải bố trí 2 lái. Nhất là trong bối cảnh hiện nay, việc tuyển dụng lái xe đường dài rất khó khăn (theo báo cáo của Hiệp hội Vận tải hàng hóa TP. Hồ Chí Minh, lái xe đầu kéo kéo sơ-mi-rơ-moóc đang thiếu 10 - 20%). Với những quy định mới về thời gian lái xe liên tục, khi chưa có nghiên cứu thí điểm cụ thể thì chưa nên đưa vào Luật. Nếu xét thấy cần thiết thì nên quy định theo hướng giao cho Chính phủ quy định cụ thể.

Theo khảo sát của Banduong.vn, nhiều doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực Logistics cho rằng, hiện nay chi phí vận chuyển hàng hoá đường dài vẫn đang không cạnh tranh so với khu vực do xe trống chặng đường về hoặc đường đi còn nhiều, hệ thống giao thông chưa thuận lợi và tắc đường cũng là một lý do. Hệ luỵ của sự mất cân đối lưu thông không chỉ là ùn tắc giao thông, môi trường bị xâm hại và tai nạn gia tăng. Từ đó cũng sẽ gây ra những tổn thất lớn vể kinh tế khi các doanh nghiệp vận tải bị tăng thêm chi phí do suất tiêu hao nhiên liệu cao và do phải huy động một số lượng đông đảo các đầu phương tiện dẫn tới sự tiêu hao vật tư kỹ thuật rất lớn. Ngoài ra, ở một số thành phố lớn chỉ cho xe tải hoặc xe hạng lớn đi qua trung tâm vào giờ đêm, khi đó chính là thời gian hoạt động vận tải của doanh nghiệp bắt đầu. 

Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội Bùi Danh Liên cũng nêu quan điểm việc lựa chọn khung giờ để nghỉ ngơi là cần thiết nhưng cần đặt ra, những thay đổi đó giải quyết được vấn đề gì và có làm được hay không? Cơ quan nhà nước kiểm soát được không? Rồi tài xế sẽ dừng nghỉ ở đâu, nhất là khi cao tốc thậm chí còn không có chỗ dừng nghỉ.

Trước đó, ngày 10/7/2023, Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam (VATA) đã có Công văn số 84/CV-HHVT gửi Bộ Công an tham gia ý kiến vào dự án Luật Đường bộ và Luật Đảm bảo trật tự, an toàn giao thông đường bộ. Hiệp hội đề nghị cần nghiên cứu, đánh giá tác động nhiều chiều của sự điều chỉnh này, bởi đây là những nội dung Dự thảo cũng chưa được nghiên cứu, đánh giá tác động và lấy ý kiến rộng rãi.