Theo báo cáo của cơ quan soạn thảo (Bộ GTVT), việc áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải xe cơ giới thời gian qua đã góp phần hạn chế mức độ gia tăng phát thải chất ô nhiễm không khí, cải thiệm môi trường tại các đô thị; ngăn ngừa, hạn chế công nghệ, phương tiện cũ, lạc hậu gây ô nhiễm môi trường thâm nhập vào Việt Nam.

Dự thảo Quyết định về tiêu chuẩn khí thải xe cơ giới chuyển tiếp các mức tiêu chuẩn khí thải đang thực hiện theo Quyết định số 249/2005/QĐ-TTg, Quyết định số 29/2011/QĐ-TTg, một phần Quyết định số 16/2019/QĐ-TTg. Cụ thể, từ ngày 1/1/2025, ô tô nhập khẩu mới và ô tô sản xuất, lắp ráp tiếp tục áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 5; xe gắn máy nhập khẩu mới và xe gắn máy sản xuất, lắp ráp tiếp tục áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 2; mô tô nhập khẩu mới và mô tô sản xuất, lắp ráp tiếp tục áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 4; ô tô nhập khẩu đã qua sử dụng tiếp tục áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 4.

Dự thảo Quyết định thu gọn phạm vi điều chỉnh là xe cơ giới lắp động cơ nhiệt nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp; nâng mức tiêu chuẩn khí thải đối với mô tô 2 bánh nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp từ Mức 3 lên Mức 4 từ ngày 1/1/2027; áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải bằng "0" từ ngày 1/1/2026 đối với xe chở người 4 bánh có gắn động cơ, xe chở hàng 4 bánh có gắn động cơ nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp; mô tô 3 bánh, xe gắn máy 3 bánh nhập khẩu và sản xuất lắp ráp.

Các loại xe cơ giới không áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải gồm: Xe cơ giới của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh; xe cơ giới dùng để nghiên cứu khoa học, nghiên cứu phục vụ sản xuất, trưng bày, giới thiệu tại hội chợ, triển lãm thương mại; xe cơ giới sản xuất, lắp ráp để xuất khẩu; xe cơ giới nhập khẩu theo quy định của các điều ước quốc tế; xe cơ giới được thiết kế có kết cấu đặc biệt không vì mục đích tham gia giao thông đường bộ; mô tô, xe gắn máy 3 bánh dùng cho người khuyết tật; ô tô được sản xuất, lắp ráp từ ô tô cơ sở đã được chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường.

Dự thảo cũng quy định trách nhiệm cụ thể của Bộ GTVT, Bộ KH&CN, Bộ Công Thương, các bộ, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong tổ chức thực hiện lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải quy định tại Quyết định.

Sau khi nghe ý kiến của đại diện Bộ GTVT, Bộ TN&MT, Bộ Công Thương, Phó Thủ tướng yêu cầu cơ quan soạn thảo rà soát, bảo đảm lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải phù hợp, thống nhất giữa Luật Đường bộ, Luật Bảo vệ môi trường, nhất quán với Quyết định số 876/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí metal của ngành GTVT.

Việc thực hiện lộ trình phải tính khả thi, bám sát chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, phù hợp với điều kiện kinh tế-xã hội và các cam kết, thoả thuận quốc tế về môi trường mà Việt Nam tham gia; không chồng chéo về đối tượng, phạm vi điều chỉnh.

Trong tổ chức thực hiện, Bộ GTVT chịu trách nhiệm trong kiểm tra, thanh tra, tổng hợp, báo cáo. Bộ Công Thương chịu trách nhiệm về hoạt động nhập khẩu xe cơ giới (cùng với Tổng cục Hải quan), sản xuất, lắp ráp xe cơ giới tại doanh nghiệp trong nước. 

Bộ KH&ĐT chịu trách nhiệm về các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài, thành lập doanh nghiệp nhập khẩu, sản xuất, lắp ráp xe cơ giới. Bộ TN&MT chịu trách nhiệm ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn chung đối với các quy chuẩn tiêu chuẩn về bảo vệ môi trường nói chung. 

UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, căn cứ vào điều kiện kinh tế-xã hội, hạ tầng giao thông, môi trường trên địa bàn để ban hành và thực hiện lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải sớm hơn, nghiêm ngặt và chặt chẽ hơn.

"Quyết định phải bổ sung quy định về kiểm tra, giám sát và chế tài xử lý đối với doanh nghiệp không thực hiện đúng lộ trình", Phó Thủ tướng nói.

Phó Thủ tướng cũng giao Bộ GTVT nghiên cứu, đề xuất phương án áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 4 đối với xe gắn máy nhập khẩu mới và xe gắn máy sản xuất, lắp ráp trong thời gian sớm nhất.