Kiến nghị nhiều điểm mới thúc đẩy phát triển vận tải hành khách 

Triển khai thực hiện Văn bản số 9794/BGTVT-VT, ngày 31/8/2023 về việc “Lấy ý kiến Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định liên quan đến quản lý hoạt động vận tải bằng xe ô tô, đào tạo lái xe ô tô và dịch vụ sát hạch lái xe”, VATA cơ bản thống nhất với nội dung trong Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định liên quan đến quản lý hoạt động vận tải bằng xe ô tô, đào tạo lái xe ô tô và dịch vụ sát hạch lái xe.

Đồng thời, Hiệp hội đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét bổ sung Khoản 10, Điều 22, Nghị định số 10/2020/NĐ-CP về thu hồi phù hiệu của các xe kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng và vận tải khách du lịch không thực hiện cung cấp đầy đủ nội dung tối thiểu của hợp đồng và danh sách hành khách đến Sở Giao thông vận tải theo quy định tại Khoản 5, Điều 7 và Khoản 5, Điều 8, Nghị định số 10/2020/NĐ-CP của Chính phủ, bởi thực tế hiện nay đại đa số xe kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng và vận tải khách du lịch chưa hoặc không thực hiện đầy đủ quy định này.

Đề nghị xem xét sửa đổi quy định về điều kiện kinh doanh trong vận tải hành khách, theo quy định hiện hành tại Điểm b, Khoản 1, Điều 13, Nghị định số 10/2020/NĐ-CP ghi như sau: "Xe ô tô kinh doanh vận tải hành khách theo tuyến cố định có niên hạn sử dụng không quá 15 năm (tính từ ngày sản xuất) đối với xe hoạt động trên tuyến cự ly trên 300 km, không quá 20 năm (tính từ ngày sản xuất) đối với xe hoạt động trên tuyến có cự ly từ 300 km trở xuống”. Thực hiện quy định này, các cơ quan quản lý nhà nước về vận tải thực hiện nghiêm thông qua việc cấp phủ hiệu cho từng xe.

Theo thông tin báo cáo, trao đổi của một số đơn vị kinh doanh vận tải, việc thực hiện quy định này ở các hợp tác xã hoặc công ty vận tải có ít đầu xe chạy trên một số ít tuyến, trong đó không có tuyến dưới 300 km, như vậy theo quy định khi xe hết niên hạn chạy trên tuyến trên 300 km thì đơn vị kinh doanh vận tải chỉ còn giải pháp là bán xe, nhưng việc bán xe trong điều kiện như vậy đơn vị vận tải thường bị ép giá, nên rất thiệt thòi. Đối với các đơn vị có nhiều tuyến vận tải có thể điều chuyển các xe đã sử dụng trên 15 năm sang chạy trên các tuyến có cự ly dưới 300 km nhưng khi đó phải đầu tư lại ghế ngồi cho phù hợp với đối tượng khách đi đường ngắn, chi phí bỏ ra cũng không nhỏ.

Xét về yêu cầu đảm bảo an toàn giao thông theo quy định hiện hành, việc quản lý đảm bảo an toàn kỹ thuật phương tiện thực hiện quy định về kiểm định xe cơ giới (trong đó có quy định về niên hạn sử dụng phương tiện kinh doanh vận tải), theo đó xe phải còn niên hạn sử dụng và đảm bảo an toàn mới được phép lưu hành; bên cạnh đó, đơn vị vận tải phải thực hiện chế độ bảo dưỡng phương tiện theo định kỳ; người lái xe và cán bộ kỹ thuật tiến hành kiểm tra an toàn phương tiện trước khi đưa xe ra hoạt động phải đảm bảo an toàn kỹ thuật mới cho xe hoạt động

Xét về điều kiện kỹ thuật phương tiện thì hiện nay chất lượng phương tiện đã được nâng cao nhiều so với 10 năm về trước; công tác kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ mội trường đã được nâng cao, áp dụng công nghệ, thiết bị hiện đại; điều kiện đường sá đã được nâng cấp tốt hơn nhiều so với trước đây; các tuyến vận tải hành khách từ các tỉnh miền núi phía Bắc về Hà Nội trước năm 2014 xe phải chạy hết 12 giờ thì nay chỉ chạy hết 07 giờ và dự kiến sau năm 2025 chỉ còn 05 giờ;

Đối với các loại hình kinh doanh vận tải theo hợp đồng và vận tải khách du lịch cũng có những vấn đề tương tự như vận tải theo tuyến cố định. Tuy nhiên, với đặc thù vận tải khách theo hợp đồng và vận tải khách du lịch thì tính cơ động trong việc lựa chọn phạm vi hoạt động dễ dàng hơn vận tải khách theo tuyến cổ định và đây cũng là một trong những nguyên nhân những năm gần đây số xe kinh doanh vận tải khách tuyến cố định giảm mạnh và số xe kinh doanh vận tải khách theo hợp đồng tăng vọt.

Kiến nghị cụ thể, từ những căn cứ và cơ sở thực tiễn đã nêu ở trên, thực hiện chủ trương của Chính phủ về rà soát giảm bớt điều kiện kinh doanh không thật cần thiết, Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét sửa đổi Điểm b, Điểm đ, Khoản 1, Điều 13 của Nghị định số 10/2020/NĐ-CP: Nội dung đề nghị là xem xét bỏ quy định hạn chế phạm vi hoạt động theo niên hạn sử dụng phương tiện theo quy định tại Điều 13, chỉ thực hiện niên hạn sử dụng phương tiện theo quy định về đăng kiểm.

Đề nghị bổ sung vào dự thảo Nghị định một hình thức kinh doanh vận tải mới bằng ô tô (tạm gọi là hình thức mini buýt). Nội dung đề xuất này dựa trên cá cơ sở thực tiễn như hiện nay, nhu cầu đi lại ở các thành phố lớn ngày càng tăng cao, nhất là ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh; các thành phố lớn đều đã và đang đặt ra nhiệm vụ về phát triển vận tải khách công cộng, giảm thiểu việc sử dụng phương tiện cá nhân, nhất là xe mô tô, xe máy.

Nhà nước đã có kế hoạch đầu tư phát triển vận tải khách công cộng; tuyến đường sắt Cát Linh – Hà Đông đưa vào sử dụng nhưng khả năng thu hút khách không cao như kỳ vọng; các tuyến xe buýt mới giải quyết một phần nhỏ nhu cầu đi lại trong điều kiện số ghế trống trên chuyến xe (kể cả vào giờ cao điểm) còn nhiều... Một trong những nguyên nhân của tình hình trên là nhu cầu kết nối từ nơi xuất phát đến các đầu mối vận tải (bến xe, ga đường sắt, điểm dừng xe buýt.. ) chưa được giải quyết tốt.

Tại các đô thị lớn, tỷ lệ sử dụng mô tô, xe máy rất cao; các địa phương đều đặt ra yêu cầu giảm sử dụng mô tô và xe máy theo lộ trình, nhưng giải pháp để thay thế thì chưa rõ; nhu cầu của người dân đi lại trên cung đường ngắn từ trên 500m đến dưới 3000m là rất lớn (học sinh, sinh viên, người đến câu lạc bộ và công viên, người đi chợ...vv) hiện đa số đều sử dụng xe máy;

Hiệp hội Vận tải hành khách thành phố Hồ Chí Minh cũng đã có đề xuất gửi Bộ Giao thông vận tải cho tổ chức thí điểm sử dụng xe ô tô dưới 16 chỗ ngồi để vận chuyển xe buýt đường ngắn nối từ khu dân cư đến các đầu mối vận tải, công viên, chợ, trường học, Hiệp hội cho rằng cần ủng hộ đề xuất này; Chính phủ đã và đang chỉ đạo thực hiện các chương trình về giảm thiểu khí thải, bảo vệ môi trường, giảm ùn tắc giao thông...vv, nên cần có những giải pháp mới mang tính đột phá.

Kiến nghị cụ thể: Từ những lý do trên, Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam đề nghị bổ sung loại hình kinh doanh vận tải mini buýt, với loại xe trên 7 chỗ ngồi đến dưới 16 chỗ ngồi, sử dụng năng lượng điện, với các phương thức kết nối và thanh toán hiện đại; trong giai đoạn triển khai ban đầu có thể trợ giá để giải quyết vấn đề giao thông đô thị hiện nay.

Không cần cứng nhắc đến việc quy định diện tích sân bãi tập lái xe

Đồng thời, Hiệp hội kiến nghị cơ quan soạn thảo xem xét để sửa đổi Điểm e, Khoản 3, Điều 6, Nghị định số 65/2016/NĐ-CP, ngày 01/7/2016 theo quy định hiện hành: “Diện tích tối thiểu của sân tập lái: Hạng B1 và B2 là 8000 m2; hạng B1,B2 và C là 10.000m2; hạng B1, B2, C, D, E và F là 14.000m2”. Đây là quy định cứng nhắc, không phù hợp với tình hình thực tế, gây khó khăn cho các cơ sở đào tạo lái xe ô tô, đặc biệt là các cơ sở đào tạo lái xe ô tô tại các thành phố lớn.

Việc đề xuất, kiến nghị để sửa đổi nội dung nói trên bởi các cơ sở pháp lý và thực tiễn sau đây:

Tại Khoản 3, Điều 11, Thông tư số 170/2021/TT-BQP, ngày 23 tháng 12 năm 2021 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, quy định như sau: 3. Sân bãi tập lái: a) Có đủ sân bãi phục vụ cho tập và sát hạch lái xe; b) Bãi tập lái hình có diện tích tối thiểu để bố trí các tuyến hình quy định cho từng hạng xe đào tạo; c) Bãi tổng hợp có đủ tuyến hình, diện tích cần thiết để bố trí các tỉnh huống liên hoàn theo tiêu chuẩn quy định.

Tại các thành phố lớn, hiện có một số cơ sở đào tạo lái xe đã được cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy phép đào tạo từ nhiều năm trước, trên cơ sở sân bãi tập lái đã bố trí đủ các tuyến hình phù hợp Quy chuẩn của Trung tâm sát hạch lái xe, nhưng không đủ diện tích theo quy định hiện hành; thực tế tại các thành phố lớn hiện nay không thể có đủ quỹ đất để cấp cho các cơ sở đào tạo lái xe ô tô làm sân tập lái với diện tích như quy định hiện hành;

Theo khảo sát thực tế và tham khảo một số ý kiến của một số chuyên gia có nhiều kinh nghiệm về lĩnh vực đào tạo lái xe ô tô tại Hà Nội và một số địa phương trên cả nước đều thống nhất cho rằng: Không nên quy định cứng về diện tích sân tập lái, điều quan trọng nhất đối với sân tập lái xe là bố trí đầy đủ các bài tập theo chương trình đào tạo và kích thước các bài tập phải phù hợp với Quy chuẩn quốc gia về Trung tâm sát hạch lái xe đối với từng hạng tương ứng.

Qua khảo sát thực tế một số cơ sở đào tạo lái xe hạng B1, B2 ở Hà Nội, hiện nay đang bị đình chỉ hoạt động, với lý do diện tích sân tập lái xe không đủ diện tích theo quy định (ví dụ cụ thể: Sân tập lái của 01 cơ sở đào tạo lái xe ô tô hạng B1, B2 ở Hà Nội đang hiện đang bị đình chỉ có diện tích thực tế khoảng 7000m2/8000m2 theo quy định). Thực tế, trên diện tích 7000m2 cơ sở đào tạo đã thiết kế, đầu tư xây dựng đầy đủ các bài tập theo quy định và phù hợp với Quy chuẩn quốc gia về Trung tâm sát hạch lái xe, thậm chí trên sân tập lái trên còn thiết kế đan xen giữa các bài tập lái xe là bồn hoa cây cảnh tại các vị trí thích hợp.

Theo báo cáo chưa đầy đủ, một số cơ sở đào tạo lái xe bị đình chỉ hoạt động trong thời gian vừa qua lại nằm rất gần với khu vực nội đô, rất thuận lợi cho người dân có nhu cầu học lái xe sẽ không phải di chuyển quá xa để đến cơ sở đào tạo;

Việc đình chỉ hoạt động của các cơ sở đào tạo lái xe đã ảnh hưởng lớn đến nhu cầu học lái xe của người dân, ảnh hưởng đến việc làm và đời sống của hàng nghìn cán bộ giáo viên tại các cơ sở đào tạo lái xe bị đình chỉ và từ đó gây lãng phí rất lớn cho các cơ sở đào tạo và xã hội...vv.

Kiến nghị cụ thể: Đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét sửa đổi quy định này theo hướng không nên quy định cứng về diện tích sân tập lái như hiện hành, đề nghị xem xét sửa đổi quy định về sân tập lái tại Điểm c và Điểm e, Khoản 3, Điều 6, Nghị định số 65/2016/NĐ-CP như sau: Tích hợp Điểm c và Điểm e, Khoản 3, Điều 6 và sửa đổi như sau: “Sân tập lái xe ô tô có thể tập trung vào một hoặc hai nơi, có đầy đủ các bài tập theo chương trình đào tạo, có đủ hệ thống biển báo hiệu đường bộ theo tình huống thực tế tại sân tập lái; kích thước các bài tập phải phù hợp với Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về Trung tâm sát hạch lái xe cơ giới đường bộ đối với từng hạng tương ứng”.